Adım adım Rusya-Ukrayna Savaşı: Yarım yıl geride kaldı

Fergus

New member
24 Şubat sabahında Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ulusa Sesleniş konuşmasıyla başlatmış olduğunı söylemiş olduği “Ukrayna’nın doğusuna yönelik özel askeri operasyon” dünyayı global krizlere sokan bir savaşın başlangıç fitilini ateşledi. Rusya’nın “özel askeri operasyon” dediği atılım, dünyanın istikrarını değiştiren ve 6’ncı ayına giren savaşı başlattı.

Savaşın birinci gününden bu yana 6 ayda yaşanan tüm kıymetli gelişmeleri derledik. İşte yarım yılı geride bırakan savaşın 6 aylık almanağı…

Nazi tartışmaları

Rusya’nın Neo-nazi tenkitlerinin odağı olan ve savaşta etkin bir biçimde konuşulan Azov Taburu, başlangıçta Mayıs 2014’te istekli bir milis birliği olarak kuruldu ve bu biçimdedan beri Donbass Savaşı’nda Rus yanlısı güçlerle savaşıyor. Lakin Azov taburu, 2014’te, azap ve savaş kabahatleri savlarının yanı sıra neo-Nazi sempatisi ve Neo-Nazi sembollerinin kullanılması üzere argümanlarla da gündeme geliyordu.

Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenski, 9 Mayıs Zafer Günü’nü toplumsal medya hesabından atak yeleğinde SS Totenkopf* arması olan bir askerin fotoğrafını paylaşmıştı. Zelenski gelen reaksiyonlar akabinde sözkonusu paylaşımını silmişti.


*3. SS Panzer Tümeni ‘Totenkopf’, SS-Heimwehr Danzig ve Nazi toplama kamplarında vazife yapmakta olan çalışanın bir ortaya getirilmesiyle kurulmuştu.

Savaşın başlangıcı ve katlanan mülteci krizi


Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in 24 Şubat’ta Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’a “özel askeri operasyon”

Bir sabah savaşa uyanan Ukrayna halkı ise yavaş yavaş ülkelerini terk etmeye ve rotalarını başta Polonya olmak üzere Avrupa ülkelerine çevirdiler. aslına bakarsan “büyük bir sorun” olarak görülen mülteci krizine kısa müddette milyonlarca Ukraynalı da eklenmiş oldu. Yalnızca savaşın birinci haftasında dahi ülkeyi terk edenlerin sayısı, Suriye iç savaşının birinci yılında ülkeyi terk eden sivillerin sayısını geçmişti. Savaşın birinci haftasında Ukrayna’yı terk edenlerin sayısı 1 milyona dayanmışken 6’ncı ayda ise Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin bilgilerine göre ülkeden gidenlerin sayısı 10 milyonu aştı.

Ülkelerin kayıpları

Savaşın başladığı tarihten Rusya ve Ukrayna karşı tarafın kayıplarına dair bakanlık bilgilerini tertipli olarak açıklıyor. Lakin iki ülkenin birbirlerinin kayıpları hakkında verdikleri bilgiler pek örtüşmüyor. Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü İgor Konaşenkov, deklare ettiğı son datalarda, Ukrayna’nın bugüne kadar 268 uçak, 148 helikopter, 1796 insansız hava aracı, 369 hava savunma füze sistemi, 4 bin 377 tank ve zırhlı araç, 818 epey namlulu roketatar, 3 bin 335 obüs ve havan topu, 5 bin 24 özel askeri aracı yok edildi. Konaşenkov, son datalarda Ukrayna’nın asker kayıplarına değinmese de Konstantinovka’da 200’den çok Ukraynalı milliyetçinin son 24 saatte öldürüldüğünü söz etti.

Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı ise 24 Şubat-23 Ağustos devrinde, Ukrayna’da toplam 45 bin 550 Rus askerinin etkisiz hale getirildiği kaydedildi. bu vakitte Ruslara ilişkin 234 uçak, 198 helikopter, bin 921 tank, 4 bin 238 zırhlı araç, bin 33 top, 266 roketatar ve 146 hava savunma sisteminin imha edildiği bildirildi. Rusya Savunma Bakanlığından 25 Mart’ta yapılan açıklamada, Ukrayna’da 1351 Rus askerinin öldüğü duyurulmuş ancak ondan sonrasında kayıplara ait datalar yenilenmemişti. Ukrayna ise savaşta öldürülen asker sayısının yaklaşık 9 bin olduğunu duyurmuştu.

6 ayın bilançosu: 5 binden çok sivil hayatını kaybetti

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nin her ay sistemli olarak yayınladığı sivil kayıplara yönelik rapora göre, savaşın başladığı Şubat’tan bu yana hayatını kaybeden toplam sivil sayısı, 5 bin 237. En son Temmuz ayı datalarıyla açıklanan bu raporda savaşın başlamasından bu yana hayatını kaybedenlerin 2 bin 19’unun erkek, 1379’unun bayan, 143’ünün kız çocuğu ve 164’ünün de erkek çocuğu olduğu söz ediliyor. Öte yandan raporda, 1491’i yetişkin ve 41’i çocuk olmak olmak üzere hayatını kaybedenlerin cinsiyetlerinin tespit edilemediği de açıklandı.

Raporda, savaşın başladığı 24 Şubat tarihinden bu yana en yüksek sivil kaybın yaşandığı ayın ise Mart olduğu söz ediliyor. Mart ayında hayatını kaybedenlerin sayısının 3 bin 120 olduğu kaydedilmişti.

Dünyayı saran nükleer korku

Putin’in Ulusa Sesleniş konuşmasının akabinde Ukrayna topraklarına üç koldan giren Rus güçleri, Belarus topraklarından indikleri Çernobil’de nükleer santralin denetimini ele geçirmişti. Rus güçlerinin Çernobil’deki nükleer santrale girmesi akabinde tüm dünya için nükleer endişenin dejavusu başlamış oldu. Yaklaşık 30 yıldır nükleer tehidtlerden uzakta yaşayan dünya için Çernobil’in ele geçirilmesi, eski travmaların bir daha deşilmesine niye oldu.

Savaşın nükleer künyesi:

Savaşın birinci gününde 1986’da dünyanın şahit olduğu en büyük nükleer felaketlerden birine sahne olan ve hâlâ az ölçüde ışınım sızdıran Çernobil nükleer santralini ele geçiren Rus askerleri santralde çalışan 100’den çok emekçi ve 200 güvenlik bakılırsavlisinin tesisten ayrılmasına günlerce müsaade vermedi. Dünya başkanları Çernobil’in Rus denetimi geçmesi akabinde nükleer tehlike ihtarları yaparken uzmanlar da Rusya’nın o bölgedeki maksadının Kiev’e ilerlemek olduğunu söylüyorlardı. Rus askerleri, mart ayı sonunda bölgeden çekildi.

Avrupa’nın en büyük nükleer santrali Zaporojye ise hala Rus ordusunun denetiminde. Santral içine askeri araç sokan Rusya, tesisi kalkan olarak kullanmakla suçlanıyor. Mart başından beri reaktör duvarlarının hasar aldığı birden çok çatışma yaşandı. Moskova’nın santraldan Ukrayna’ya verilen elektriği kesmeye hazırlandığı argümanı gündemde.

Buça ve Irpin’de dehşet görüntüleri

Savaşın en dikkat çeken mevzularından biri de Kiev ve Mariupol’de yaşananlar oldu. Kiev banliyölerinden Buça ve Irpin’de bulunan toplu mezarlar dünyanın dikkatini o bölgeye çekti. Katliam, Rusların bölgeden çekilmesiyle ortaya çıktı. Elleri ve gözleri bağlı biçimde sokak ortasında infaz edilmiş sivillerin imajları aylarca konuşuldu. Toplu mezarlardan 1300 sivilin cesedi çıktı.

İşgal altındaki Mariupol’de olanlara dair tek ipucu ise uydu fotoğraflarına yansıyan toplu mezar imgeleri olmuştu. Kiev’e bakılırsa burada 20 bin sivil öldü. Tiyatro binasının bombalanmasında 600, doğum hastanesine yönelik akında 4 kişi hayatını yitirdi. Azovstal çelik fabrikasına yönelik kuşatma ise 2500 askerin teslim olmasıyla son buldu.

Rusya’ya yaptırımlar ve Çin’in uyardığı ‘Bumerang etkisi’

Savaşın başlamasının akabinde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere, 30’dan fazla ülke Rusya’ya yönelik sert yaptırımlar uygulamaya başladı. ABD’nin teknoloji alanında en büyük rakibi olarak gördüğü Çin ve hem Rusya tıpkı vakitte ABD ile değişken ilgileri Türkiye ise yaptırımlara katılmamakla eleştirildi. Çin Devlet Lideri Şi Cinping, haziran ayında yaptığı açıklamalarda,“Yaptırımların iki ucu sivri kılıç olduğu ve bumerang tesiriyle uygulayanlara ziyan verdiği epeyce kere kanıtlanmıştır” diyerek sözkonusu yaptırımların faturasının uygulayıcılara kesileceği imasında bulunmuştu. Dünya tarihinin gördüğü en sert yaptırımlara maruz kalan Rusya’nın elindeki güç kozu ise Batı ülkelerini biroldukca krizin eşiğine getirdi.

Rusya’nın Avrupa’ya gaz akışını birdenbire durdurması riski, Avrupa’yı daha evvel hiç olmadığı kadar büyük bir güç krizi ile baş başa bıraktı. Rusya’ya güç bağımlılığını azaltmak isteyen Avrupa, daha fazla likit doğalgaz (LNG) sağlaması konusunda ABD ile mutabakata var ise da kısa vadede Rus gazına bağımlılığı devam ediyor.

Enerji kriziyle boğuşan Avrupa’da halkın reaksiyonuna niye olan tasarruf tedbirleri alınıyor. Almanya’da akşamları kamusal alanlar ve devlet binalarında karartma uygulaması başlanırken bir Bakan’ın “daha az duş alın” önerisi ise infial yaratmıştı.

Enerji krizinin yanısıra Rusya ve Ukrayna içinde devam eden savaş niçiniyle yaşanan tedarik zahmeti biroldukca ülkeyi besin krizi tehdidiyle karşı karşıya bıraktı. Besin krizinin çözülmesi gerektğine yönelik diplomatik davetler devam ederken 22 Haziran’da İstanbul’da Türkiye ve BM arabuluculuğuyla bir ortaya gelen taraflar içinde tahıl mamüllerinin Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına taşınmasına imkan sağlayan muahede imzalandı. Muahedenin akabinde İstanbul’da kurulan Müşterek Uyum Merkezi kontrolüyle tahıl taşıyan gemiler eserleri pazarlarına taşımaya devam ediyor.

NATO’da güçlenme

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ne (SSCB) karşı bir savunma paktı olarak 1949’da kurulan NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü), Rusya ve Ukrayna savaşı akabinde bir daha güçlenmeye başladı. Rusya’nın açtığı savaş kaygısı niçiniyle tarafsızlık siyaseti yürüten İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üye olmak için teşebbüste bulunması, ittifakın dünya sahnesinde bir daha güçlenmeye başlayacağı yorumlarına sebep oldu.

NATO üyeleri, ittifakın kendi sonuna yaklaşması kaygısı ortasında olan Rusya’ya, birlik olmalarını sağladığı için teşekkür ettikleri açıklamalar yapmışlardı.

Savaşın bürokrasi yansımaları

Savaş yalnızca sokaklarda ve cephelerde değil bürokrasi dünyasında da büyük bir yansımaya sebep oldu. Rusya ve Ukrayna içindeki birinci müzakere masasına oturanlardan Denis Kireev‘in meyyit bulunması dünyanın gündemini hayli meşgul etti. Kireev’in Ruslara çalıştığı ve gözaltı sırasında öldürüldüğü öne sürülmüştü. Ukrayna’dan yapılan açıklamada istihbaratçı Kireev’in kahraman olduğu belirtilirken Rusya ise Kireev’in Ukrayna istihbaratı tarafınca öldürüldüğünü argüman etti.

Mart ayında, Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi Lider Yardımcısı Kirill Timoşenko, Melitopol Belediye Lideri Ivan Fedorov‘un Rus güçleri tarafınca kaçırıldığını deklare etti. Melitopol Belediye Lideri İvan Fedorov’un özgür kalması için savaş sırasında esir alınan 9 Rus askeri ile değiştirildiği bildirildi.

Rusya’nın tanınmış siyaset uzmanı Aleksandr Dugin’in kızı Darya Dugina, ortasında bulunduğu aracın Moskova bölgesindeki Odintsovo kentinin yakınlarında 20 Ağustos’ta infilak etmesi kararı ömrünü kaybetti. Rusya saldırılan Ukrayna istihbaratını sorumlu tutarken Kiev ise tezleri reddetti.

haktv.com.tr // Dış Haberler