Aksoy Araştırma, haftalık olarak Türkiye’nin nabzını tutarak, halkın ekonomik buhran karşısındaki tavrını, siyasi partilerdeki oy değişimini, siyasi rejimle ilgili yurttaşların bakışını ve şimdiki tartışmalara dair toplumun bakış açısını Birgün Gazetesi’nden Sercan Meriç’e kıymetlendirdi.
Son devirlerde çalışanların, işçilerin “Geçinemiyoruz” haykırışıyla sokaklara çıktığını görüyoruz. Sınıf siyasetinin yükseldiğine yönelik değerlendirmeniz nedir?
Türkiye’de emek cephesi aslında her vakit fazlaca düzgün imtihanlar verdi. İşçiler haklarını birçok defa almayı başarabildi. Bugün de tıpkı devirdeyiz. Emek süratlice dönüşüyor Türkiye’de. Hizmetler kesimi giderek daha fazla büyüyor. Hizmet kesimindeki işçiler de hakkını arar vaziyette. İşçilerin uğraşına toplum da dahil oluyor. Dehşetli bir yoksulluk ve fakirleşme hali kelam konusu. İşçilerin itirazını daha da fazla yükselttiği bir devri yakın vakitte goreceğiz.
Sizin son araştırmanıza göre iktisattaki berbat gidişatın niçini için “kötü yönetim” diyenlerin oranı yüzde 76,7. Bu tespitin siyaseten kararınu alabiliyor muyuz?
Buradaki temel değişim şu: 2008 yılının ortalarında ekonomik kriz daha görünür hale geldiğinde, iktidar süratle cürmü kendisinin haricindeki bütün ögelere atmayı tercih etti. Ve o periyot yapılan ölçümler bize kabahati dışarıya atma siyasetinin büyük oranda karşılık bulduğunu da gösteriyordu. Ama 2018’de başlayan kriz bitmedi. Her geçen yıl derinleşerek devam etti.
O sırada Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildi…
Toplum yeni sistemin, yoksulluğun üzerine bir çarpan tesiri yarattığını fark etti. Büyük bir çoğunluk, yanlışın dış mihraktan ya da öbür bir şeyden kaynaklanmadığını, bilakis iktidarın yanlış siyasetleri niçiniyle ülkenin bu hale geldiğini deneyimliyor.
Pekala, bu seçim neticelerina tesir edecek mi?
Benim argümanım birinci seçimde net olarak Türkiye’de iktidarın değişeceğine yönelik. Bugünkü muhalefet o günün iktidarı olacak. Bunun olmaması için, hayatın olağan akışına karşıt bir şeyin olması lazım. Trend açısından baktığımızda kademe kademe eriyen, aşılan bir iktidar bloku ve seçmen kümesi var. Yüzde 30’a kadar gelip, oraya sıkışan, beraberinde yüzde 30’un taleplerine, yönlendirmelerine göre de dönüşen iktidar var. Geldiği yer itibariyle dönüştürdüğü tabana dönüşen bir iktidar var.
İktidarın sıcak para arayışı için Körfez ülkeler nezdinde de atakları oldu. Rusya-Ukrayna savaşında da hareket alanını genişletme gayretinde. Bunların sonuçları ne olur?
“Seçmeni etkiliyor mu?” sorusunun karşılığı diğer, “Oya dönüşüyor mu?” sorusunun cevabı öbür. örneğin Ukrayna-Rusya savaşında aldığı tavır seçmenini olumlu etkiliyor. Lakin, oya dönüşüyor mu? Hayır. Diyelim ki Körfez ülkelerinden bir sermaye girişi oldu. Bu yalnızca borçlanmaya erişimi kolaylaştırır. Borçlanmak sorunu çözer mi? Hayır. AKP, MHP ile ittifak olduğundan bu yana artık, MHP’nin müsaade ettiğinde alanda bir siyaset yapabiliyor. MHP’nin müsaade ettiği alandaki siyaset büyüyebiliyor olsaydı, MHP’nin kendisi büyürdü bugüne kadar. ötürüsıyla bu ittifakın AKP’ye çizdiği bir hudut var.
ÜÇ ADAY DA ERDOĞAN’IN ÖNÜNDE
Muhalefetin cumhurbaşkanı adayının kim olacağı da gelecek seçimlerde merak ediliyor. Sizin araştırmalarınızda hangi isim öne çıkıyor?
2019 Eylül ayında, İBB Lideri Ekrem İmamoğlu, ölçümlerde Erdoğan’ın önüne geçti. Bu durumu koruyor. ABB Lideri Mansur Yavaş da pandeminin başlamasıyla birlikte, Erdoğan’ın önüne geçti ve o durumu koruyor. Geçen yılki orman yangınlarında iktidarın yönetememesi, muhalefetin lokal idarelerdeki performansıyla bir arada Kılıçdaroğlu da Erdoğan’ın önüne geçti ve koruyor. Üçünden hangisi aday olursa, öbür ikisinin de prestij sermayesi ve toplumdaki karşılığı üçüncüsünün de beraberinde toplumsal sermayesi olacağı için öteki bütün ögeler da bir ortaya geldiğinde, hangisi olursa olsun kazanacağını düşünüyorum.
Altılı masa için “Halkın asıl sıkıntılarına dair iktidarı zorlayacak siyaset üretemiyorlar” biçiminde tenkitler var.
Altılı masanın bir ortaya gelişi, ilgili partililerde yahut o yapının oylarında büyük bir sıçrama yaratmış değil. Lakin altılı masayı yalnızca oy hareketi üzerinden kıymetlendirmek de bizi yanılgıya gdolayır. Altılı masanın birinci önceliği iktidar değişikliğine, bir fikre hazırlık. Hayat pahalılığını ortadan kaldırmak için kapsayıcı bir idareye muhtaçlık var. Toplumun yalnızca ekonomiyi konuşmasını istemesi anlaşılır, zira toplum yalnızca ekonomiyi konuşuyor. Ancak politikler sıkıntıyı daha teknik olarak ele almak zorunda. Bu niçinle minimum müşterekler üzerinden oluşacak her uzlaşı hem yaşamsal hem değerlidir.
Sokağın sesinin bir biçimde siyaset alanına taşınması noktasında CHP’nin performansını başarılı buluyor musunuz?
Gençliğimden bu yana siyasal yapıların içerisinde bulunan biri olarak sokakta iktidarlara karşı geliştirilen her itiraz beni de heyecanlandırıyor. Bunun yanına diğer bir şey daha eklemek durumundayız. Bugün sokak hareketi iktidarın can simidi üzere sarılacağı bir şey. İktidar bütün bu ekonomik aksiliklere karşı dikkati dağıtacak araçlara gereksinim duyuyor. Boğaziçi aksiyonları dışında hiç bir alanda istediği kutuplaşmayı da yakalayabilmiş değil. Bu niçinle iktidar sokağı sahiden arzuluyor. Lakin bir taraftan da muhalefetin yükümlülüğü var. Bunun için mitingler son derece değerli. Bilhassa bu kadar mühlet iktidarda kalmış, bütün kamu düzeneğini ele geçirmiş iktidara karşı sokak hareketleri biroldukça aksiliğe maalesef ki açık. Buna karşı mitingler ise daha denetimli bir sistem. Bu niçinle Mersin’deki üzere mitinglerin bir daha başlayıp süratlice devam etmesinin kıymetli bir gereksinim olduğunu düşünüyorum.
Göçmenlerle ilgili bu popülist, ırkçı, faşist dalganın da büyüdüğüne şahit oluyoruz. Göçmenlerle ilgili sağlıklı, yanlışsız bir tahlil nasıl bulunabilir?
Göçmene bakış konusunda radikal bir dönüşüm kelam konusu. Kaynaklar azaldığında birinci göze batmaya başlayan göçmen oluyor. Bilhassa Afgan göçmenler konusunda, ki orada Suriyelilerden epey büyük bir ayrışma var, toplum yalnızca genç savaşçı erkek gördükleri için öfke büyüdü. O daha fazlaca Suriyeli sığınmacılara hakikat döndü. Dünyanın biroldukca yerinde yapılan çalışmada dönen göçmenin yüzde 10 – 12’leri geçtiği görülmüyor. Göçmenle değil göçü yaratan siyasetle arbede etmemiz gerekiyor. Daha fazla entegrasyon için uğraş harcanmalı. Başka taraftan da göçmenden yana olmak, plansız göçten yana olmak değil. Zira plansız göç herkestilk evvel göçmene ziyan veriyor. Plansız göç devam ettiği sürece içerideki göçmen daha fazla ekonomik sömürüye, daha fazla ruhsal şiddete maruz kalıyor.
Seyahat davasındaki cezalarla iktidar seçime giderken baskıyı artıracağı tarafında mi ileti verdi? Seçim güvenliğiyle ilgili de tartışmalar var…
Bugün ülkede ismi kabahatler işlemiş olan epey sayıda insan dışarıdayken, kanısını söz ettiği için, itiraz hakkını kullandığı için o beşerler Seyahat davasında mahkûm edildiler. Sandık güvenliği konusunda ise muhalefet eskiye göre hayli daha yeterli bir tecrübeye sahip. Yüksek Seçim Şurası (YSK) burada birinci sorumludur. Ona da baskıyı artırmak gerekiyor. Yargıçların, ilçe seçim heyetlerindeki yetkililerin değiştirilmesi üzere iktidar hazırlık yapıyor. Burada seçmene düşen bir vazife var. Karşısına çıkan her olumsuz haberden etkilenip, süratlice pes edip, “aslına bakarsan yaptırmayacaklar” fikrine kapılmadan sandığa iştiraki artırmak gerekiyor.
İKTİDAR VEKİLLERİ KAÇIŞ ARIYOR
DEVA Partisi seçime kendi logosuyla girme sonucu aldı. Bu karar ne manaya geliyor?
DEVA ve başka emsal tarihlerde kurulmuş, benzeri partilerin yüzde 7 barajı karşısında talihinin yüksek olduğunu söylemek şu an için hayli gerçekçi değil. Temel olan şey DEVA yahut başka partilerin muhalefetin cumhurbaşkanı adayına dayanak verip vermeyeceği. Net tabirlerle muhalefetin cumhurbaşkanı adayını destekleyeceğini yine ettiler. ötürüsıyla bir olumsuzluk yaratma ihtimali son derece düşük şu an.
MHP’nin baraj sorunu var mı?
Şayet seçim söz ettikleri üzere vaktinde yapılırsa ve iktidar bir kış daha görürse MHP’nin baraj sorunu olacak. Ancak ondan daha büyük bir sorunu olacak Cumhur İttifakı’nın… Takımlarını tutmakta zorlanacaklar. Zira oradaki erimeyi nazarann milletvekillerinin önemli bir kısmı yollarını ayırmayı tercih edecek.
Tamamı burada.
Son devirlerde çalışanların, işçilerin “Geçinemiyoruz” haykırışıyla sokaklara çıktığını görüyoruz. Sınıf siyasetinin yükseldiğine yönelik değerlendirmeniz nedir?
Türkiye’de emek cephesi aslında her vakit fazlaca düzgün imtihanlar verdi. İşçiler haklarını birçok defa almayı başarabildi. Bugün de tıpkı devirdeyiz. Emek süratlice dönüşüyor Türkiye’de. Hizmetler kesimi giderek daha fazla büyüyor. Hizmet kesimindeki işçiler de hakkını arar vaziyette. İşçilerin uğraşına toplum da dahil oluyor. Dehşetli bir yoksulluk ve fakirleşme hali kelam konusu. İşçilerin itirazını daha da fazla yükselttiği bir devri yakın vakitte goreceğiz.
Sizin son araştırmanıza göre iktisattaki berbat gidişatın niçini için “kötü yönetim” diyenlerin oranı yüzde 76,7. Bu tespitin siyaseten kararınu alabiliyor muyuz?
Buradaki temel değişim şu: 2008 yılının ortalarında ekonomik kriz daha görünür hale geldiğinde, iktidar süratle cürmü kendisinin haricindeki bütün ögelere atmayı tercih etti. Ve o periyot yapılan ölçümler bize kabahati dışarıya atma siyasetinin büyük oranda karşılık bulduğunu da gösteriyordu. Ama 2018’de başlayan kriz bitmedi. Her geçen yıl derinleşerek devam etti.
O sırada Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildi…
Toplum yeni sistemin, yoksulluğun üzerine bir çarpan tesiri yarattığını fark etti. Büyük bir çoğunluk, yanlışın dış mihraktan ya da öbür bir şeyden kaynaklanmadığını, bilakis iktidarın yanlış siyasetleri niçiniyle ülkenin bu hale geldiğini deneyimliyor.
Pekala, bu seçim neticelerina tesir edecek mi?
Benim argümanım birinci seçimde net olarak Türkiye’de iktidarın değişeceğine yönelik. Bugünkü muhalefet o günün iktidarı olacak. Bunun olmaması için, hayatın olağan akışına karşıt bir şeyin olması lazım. Trend açısından baktığımızda kademe kademe eriyen, aşılan bir iktidar bloku ve seçmen kümesi var. Yüzde 30’a kadar gelip, oraya sıkışan, beraberinde yüzde 30’un taleplerine, yönlendirmelerine göre de dönüşen iktidar var. Geldiği yer itibariyle dönüştürdüğü tabana dönüşen bir iktidar var.
İktidarın sıcak para arayışı için Körfez ülkeler nezdinde de atakları oldu. Rusya-Ukrayna savaşında da hareket alanını genişletme gayretinde. Bunların sonuçları ne olur?
“Seçmeni etkiliyor mu?” sorusunun karşılığı diğer, “Oya dönüşüyor mu?” sorusunun cevabı öbür. örneğin Ukrayna-Rusya savaşında aldığı tavır seçmenini olumlu etkiliyor. Lakin, oya dönüşüyor mu? Hayır. Diyelim ki Körfez ülkelerinden bir sermaye girişi oldu. Bu yalnızca borçlanmaya erişimi kolaylaştırır. Borçlanmak sorunu çözer mi? Hayır. AKP, MHP ile ittifak olduğundan bu yana artık, MHP’nin müsaade ettiğinde alanda bir siyaset yapabiliyor. MHP’nin müsaade ettiği alandaki siyaset büyüyebiliyor olsaydı, MHP’nin kendisi büyürdü bugüne kadar. ötürüsıyla bu ittifakın AKP’ye çizdiği bir hudut var.
ÜÇ ADAY DA ERDOĞAN’IN ÖNÜNDE
Muhalefetin cumhurbaşkanı adayının kim olacağı da gelecek seçimlerde merak ediliyor. Sizin araştırmalarınızda hangi isim öne çıkıyor?
2019 Eylül ayında, İBB Lideri Ekrem İmamoğlu, ölçümlerde Erdoğan’ın önüne geçti. Bu durumu koruyor. ABB Lideri Mansur Yavaş da pandeminin başlamasıyla birlikte, Erdoğan’ın önüne geçti ve o durumu koruyor. Geçen yılki orman yangınlarında iktidarın yönetememesi, muhalefetin lokal idarelerdeki performansıyla bir arada Kılıçdaroğlu da Erdoğan’ın önüne geçti ve koruyor. Üçünden hangisi aday olursa, öbür ikisinin de prestij sermayesi ve toplumdaki karşılığı üçüncüsünün de beraberinde toplumsal sermayesi olacağı için öteki bütün ögeler da bir ortaya geldiğinde, hangisi olursa olsun kazanacağını düşünüyorum.
Altılı masa için “Halkın asıl sıkıntılarına dair iktidarı zorlayacak siyaset üretemiyorlar” biçiminde tenkitler var.
Altılı masanın bir ortaya gelişi, ilgili partililerde yahut o yapının oylarında büyük bir sıçrama yaratmış değil. Lakin altılı masayı yalnızca oy hareketi üzerinden kıymetlendirmek de bizi yanılgıya gdolayır. Altılı masanın birinci önceliği iktidar değişikliğine, bir fikre hazırlık. Hayat pahalılığını ortadan kaldırmak için kapsayıcı bir idareye muhtaçlık var. Toplumun yalnızca ekonomiyi konuşmasını istemesi anlaşılır, zira toplum yalnızca ekonomiyi konuşuyor. Ancak politikler sıkıntıyı daha teknik olarak ele almak zorunda. Bu niçinle minimum müşterekler üzerinden oluşacak her uzlaşı hem yaşamsal hem değerlidir.
Sokağın sesinin bir biçimde siyaset alanına taşınması noktasında CHP’nin performansını başarılı buluyor musunuz?
Gençliğimden bu yana siyasal yapıların içerisinde bulunan biri olarak sokakta iktidarlara karşı geliştirilen her itiraz beni de heyecanlandırıyor. Bunun yanına diğer bir şey daha eklemek durumundayız. Bugün sokak hareketi iktidarın can simidi üzere sarılacağı bir şey. İktidar bütün bu ekonomik aksiliklere karşı dikkati dağıtacak araçlara gereksinim duyuyor. Boğaziçi aksiyonları dışında hiç bir alanda istediği kutuplaşmayı da yakalayabilmiş değil. Bu niçinle iktidar sokağı sahiden arzuluyor. Lakin bir taraftan da muhalefetin yükümlülüğü var. Bunun için mitingler son derece değerli. Bilhassa bu kadar mühlet iktidarda kalmış, bütün kamu düzeneğini ele geçirmiş iktidara karşı sokak hareketleri biroldukça aksiliğe maalesef ki açık. Buna karşı mitingler ise daha denetimli bir sistem. Bu niçinle Mersin’deki üzere mitinglerin bir daha başlayıp süratlice devam etmesinin kıymetli bir gereksinim olduğunu düşünüyorum.
Göçmenlerle ilgili bu popülist, ırkçı, faşist dalganın da büyüdüğüne şahit oluyoruz. Göçmenlerle ilgili sağlıklı, yanlışsız bir tahlil nasıl bulunabilir?
Göçmene bakış konusunda radikal bir dönüşüm kelam konusu. Kaynaklar azaldığında birinci göze batmaya başlayan göçmen oluyor. Bilhassa Afgan göçmenler konusunda, ki orada Suriyelilerden epey büyük bir ayrışma var, toplum yalnızca genç savaşçı erkek gördükleri için öfke büyüdü. O daha fazlaca Suriyeli sığınmacılara hakikat döndü. Dünyanın biroldukca yerinde yapılan çalışmada dönen göçmenin yüzde 10 – 12’leri geçtiği görülmüyor. Göçmenle değil göçü yaratan siyasetle arbede etmemiz gerekiyor. Daha fazla entegrasyon için uğraş harcanmalı. Başka taraftan da göçmenden yana olmak, plansız göçten yana olmak değil. Zira plansız göç herkestilk evvel göçmene ziyan veriyor. Plansız göç devam ettiği sürece içerideki göçmen daha fazla ekonomik sömürüye, daha fazla ruhsal şiddete maruz kalıyor.
Seyahat davasındaki cezalarla iktidar seçime giderken baskıyı artıracağı tarafında mi ileti verdi? Seçim güvenliğiyle ilgili de tartışmalar var…
Bugün ülkede ismi kabahatler işlemiş olan epey sayıda insan dışarıdayken, kanısını söz ettiği için, itiraz hakkını kullandığı için o beşerler Seyahat davasında mahkûm edildiler. Sandık güvenliği konusunda ise muhalefet eskiye göre hayli daha yeterli bir tecrübeye sahip. Yüksek Seçim Şurası (YSK) burada birinci sorumludur. Ona da baskıyı artırmak gerekiyor. Yargıçların, ilçe seçim heyetlerindeki yetkililerin değiştirilmesi üzere iktidar hazırlık yapıyor. Burada seçmene düşen bir vazife var. Karşısına çıkan her olumsuz haberden etkilenip, süratlice pes edip, “aslına bakarsan yaptırmayacaklar” fikrine kapılmadan sandığa iştiraki artırmak gerekiyor.
İKTİDAR VEKİLLERİ KAÇIŞ ARIYOR
DEVA Partisi seçime kendi logosuyla girme sonucu aldı. Bu karar ne manaya geliyor?
DEVA ve başka emsal tarihlerde kurulmuş, benzeri partilerin yüzde 7 barajı karşısında talihinin yüksek olduğunu söylemek şu an için hayli gerçekçi değil. Temel olan şey DEVA yahut başka partilerin muhalefetin cumhurbaşkanı adayına dayanak verip vermeyeceği. Net tabirlerle muhalefetin cumhurbaşkanı adayını destekleyeceğini yine ettiler. ötürüsıyla bir olumsuzluk yaratma ihtimali son derece düşük şu an.
MHP’nin baraj sorunu var mı?
Şayet seçim söz ettikleri üzere vaktinde yapılırsa ve iktidar bir kış daha görürse MHP’nin baraj sorunu olacak. Ancak ondan daha büyük bir sorunu olacak Cumhur İttifakı’nın… Takımlarını tutmakta zorlanacaklar. Zira oradaki erimeyi nazarann milletvekillerinin önemli bir kısmı yollarını ayırmayı tercih edecek.
Tamamı burada.