İran’ın başşehri Tahran’da Azerbaycan Büyükelçiliği’ne yapılan, bir kişinin vefatıyla sonuçlanan taarruz son derece tuhaf. Tahran tarafınca isimli bir hadise üzere gösterilmesine karşın iki ülke içindeki tansiyon düşünüldüğünde pek de o denli “adli vaka” üzere görünmüyor. Üstelik eşinin Azerbaycan elçiliğinde tutulduğu argümanıyla binayı basan saldırganın olaydan daha sonra İran televizyonlarına rahatça röportaj vererek hareketinin münasebetlerini anlatması bir isimli hadise sanığına tanınan haklardan değil natürel ki. Bir katilin kendisini anlatma fırsatı bulmasına her vakit rastlanmaz.
Azerbaycan epey haklı olarak taarruz daha sonrası İran’daki elçiliğini kapatıp tüm diplomatlarını çekmeye karar verdiğini duyurdu. Yani tansiyon çok yüksek. Azerbaycan’ın bu sonucu yalnızca son taarruz ile ilgili değil şüphesiz. İki ülke içindeki alakaların tabiatının kararı bu aslında.
İlişkiler niye makûs?
İran ile Azerbaycan içinde önemli sıkıntılar var. Hudut bölgelerinde uyuşmazlık yaşıyor iki ülke. İran İhtilal Muhafızları sık sık Azerbaycan hududuna asker yığıyor. İran’da 25 milyon Azeri yaşıyor, bu nüfusun büyük bir kısmının İran’dan kopma eğilimi var. İran Azerbaycan’ın bu eğilimi körüklediğine inanıyor. Azerbaycan Devlet Lideri İlham Aliyev geçmişte İran’ın Azeri azınlığa yönelik tavrından şikayetçi olmuş, mesela Azerilerin kendi lisanlarında eğitim gorebilecekleri okulları olmadığını söylemişti. Bu tavırlar İran’ın yansısına yol açıyor.
İran, Azerbaycan’ın hem Türkiye birebir vakitte İsrail ile yeterli bağlantılar kurmasından da hoşnut değil. Hududunda bilhassa İsrail ile uygun geçinen bir Azerbaycan’ın olması rahatsız ediyor İran’ı. Nihayet Azerbaycan-Ermenistan savaşında İran‘ın açıkça Ermenistan’ı desteklemesi esasen problemli olan bağlantıları uygunca çıkmaza soktu.
Son elçilik baskınını tüm bunların kararı olarak görmek zorlama üzere geliyor lakin İran’ın saldırıyı tüm taraflarıyla araştırma eğiliminde olmaması, polis sorgusunda olması gereken saldırganın televizyonlara çıkıp hareketini anlatmasına müsaade vermesi bu hücumun “mesaj” hedefli olduğu tezlerine haklılık kazandırıyor. Azerbaycan’ın “terör olayı” olarak değerlendirip kınadığı saldırıyı İran ısrarla ferdî bir aksiyon olarak niteliyor. bu biçimde yaklaşmasında anlaşılır bir taraf var aslında; saldırıyı terör aksiyonu olarak kabul etmesi durumunda İran ülkedeki yabancı misyonları koruyamadığı algısının oluşmasından çekiniyor. Lakin sebebi bu olsa da Azerbaycan İran’ın akına yaklaşımını “kayıtsızlık” olarak kıymetlendiriyor.
Ailevi niçinler açıklaması
Saldırıdan direkt doğruya İran’ı sorumlu tutan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Tahran’dan soruşturma talebinde bulunarak saldırganın elçilik binasına nasıl ulaşabildiğinin açıklanmasını istiyor. İran, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin “tüm taraflarıyla araştırılması” talmatına karşın olayı “adli vaka” olarak soruşturuyor, akının “siyasi niçinleri” konusunda Bakü’nün beklediği adımları atmıyor. İran medyasında da hükümetin bu tavrına dayanak veren yorumlar yer aldı. Yarı resmi Tasnim haber ajansı saldırganın elçiliğe birlikteinde iki çocukla gelmiş olmasını olayın ailevi bir sebebi olduğunun delili olarak yorumladı.
İsrail’e Azeri elçi
İlişkiler açısından tamiri sıkıntı bir surece girdi iki ülke. Tansiyonu azaltacak açıklamalar bulunmasına karşın durum pek parlak değil. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdullahiyan, Azerbaycan’ın Tahran Büyükelçiliği‘ne düzenlenen saldırıyı kınayarak, ilgilerin bu hadiseden etkilenmesine Tahran ile Bakü’nün müsaade vermemesi gerektiğini söylemiş oldu. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ile bir telefon görüşmesi yapan Abdullahiyan akının soruşturulması için iki ülkenin güvenlik üniteleri içinde yakın işbirliği de önerdi. Bayramov’un öneriyi kabul etmesi olağan olarak uygun bir gelişme. Lakin buna karşın Azerbaycan, Tahran’dan diplomatlarını çekerek, muhtemelen büyükelçiyi de geri çağırarak ağır bir diplomatik cevap verdi.
Sonuçta, yalnızca tesadüf da olabilir lakin hücumun Bakü’nün bu ay İsrail’e birinci büyükelçisini atamasının akabinde gelmesi komplo teorisyenlerine âlâ gereç verecek bir gelişme doğrusu.
Tabii hücum bağları daha ne kadar makûs tesirler bilinmez. aslına bakarsanız üstte sıraladığım niçinlerden ötürü asla “iyi ilişkiler” kuramayan İran ile Azerbaycan’ın problemleri son derece “köklü”, taarruz tabir yerindeyse mevcut tansiyonun “tuzu biberi” oldu.
İyi olmadı.
Azerbaycan epey haklı olarak taarruz daha sonrası İran’daki elçiliğini kapatıp tüm diplomatlarını çekmeye karar verdiğini duyurdu. Yani tansiyon çok yüksek. Azerbaycan’ın bu sonucu yalnızca son taarruz ile ilgili değil şüphesiz. İki ülke içindeki alakaların tabiatının kararı bu aslında.
İlişkiler niye makûs?
İran ile Azerbaycan içinde önemli sıkıntılar var. Hudut bölgelerinde uyuşmazlık yaşıyor iki ülke. İran İhtilal Muhafızları sık sık Azerbaycan hududuna asker yığıyor. İran’da 25 milyon Azeri yaşıyor, bu nüfusun büyük bir kısmının İran’dan kopma eğilimi var. İran Azerbaycan’ın bu eğilimi körüklediğine inanıyor. Azerbaycan Devlet Lideri İlham Aliyev geçmişte İran’ın Azeri azınlığa yönelik tavrından şikayetçi olmuş, mesela Azerilerin kendi lisanlarında eğitim gorebilecekleri okulları olmadığını söylemişti. Bu tavırlar İran’ın yansısına yol açıyor.
İran, Azerbaycan’ın hem Türkiye birebir vakitte İsrail ile yeterli bağlantılar kurmasından da hoşnut değil. Hududunda bilhassa İsrail ile uygun geçinen bir Azerbaycan’ın olması rahatsız ediyor İran’ı. Nihayet Azerbaycan-Ermenistan savaşında İran‘ın açıkça Ermenistan’ı desteklemesi esasen problemli olan bağlantıları uygunca çıkmaza soktu.
Son elçilik baskınını tüm bunların kararı olarak görmek zorlama üzere geliyor lakin İran’ın saldırıyı tüm taraflarıyla araştırma eğiliminde olmaması, polis sorgusunda olması gereken saldırganın televizyonlara çıkıp hareketini anlatmasına müsaade vermesi bu hücumun “mesaj” hedefli olduğu tezlerine haklılık kazandırıyor. Azerbaycan’ın “terör olayı” olarak değerlendirip kınadığı saldırıyı İran ısrarla ferdî bir aksiyon olarak niteliyor. bu biçimde yaklaşmasında anlaşılır bir taraf var aslında; saldırıyı terör aksiyonu olarak kabul etmesi durumunda İran ülkedeki yabancı misyonları koruyamadığı algısının oluşmasından çekiniyor. Lakin sebebi bu olsa da Azerbaycan İran’ın akına yaklaşımını “kayıtsızlık” olarak kıymetlendiriyor.
Ailevi niçinler açıklaması
Saldırıdan direkt doğruya İran’ı sorumlu tutan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Tahran’dan soruşturma talebinde bulunarak saldırganın elçilik binasına nasıl ulaşabildiğinin açıklanmasını istiyor. İran, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin “tüm taraflarıyla araştırılması” talmatına karşın olayı “adli vaka” olarak soruşturuyor, akının “siyasi niçinleri” konusunda Bakü’nün beklediği adımları atmıyor. İran medyasında da hükümetin bu tavrına dayanak veren yorumlar yer aldı. Yarı resmi Tasnim haber ajansı saldırganın elçiliğe birlikteinde iki çocukla gelmiş olmasını olayın ailevi bir sebebi olduğunun delili olarak yorumladı.
İsrail’e Azeri elçi
İlişkiler açısından tamiri sıkıntı bir surece girdi iki ülke. Tansiyonu azaltacak açıklamalar bulunmasına karşın durum pek parlak değil. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdullahiyan, Azerbaycan’ın Tahran Büyükelçiliği‘ne düzenlenen saldırıyı kınayarak, ilgilerin bu hadiseden etkilenmesine Tahran ile Bakü’nün müsaade vermemesi gerektiğini söylemiş oldu. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ile bir telefon görüşmesi yapan Abdullahiyan akının soruşturulması için iki ülkenin güvenlik üniteleri içinde yakın işbirliği de önerdi. Bayramov’un öneriyi kabul etmesi olağan olarak uygun bir gelişme. Lakin buna karşın Azerbaycan, Tahran’dan diplomatlarını çekerek, muhtemelen büyükelçiyi de geri çağırarak ağır bir diplomatik cevap verdi.
Sonuçta, yalnızca tesadüf da olabilir lakin hücumun Bakü’nün bu ay İsrail’e birinci büyükelçisini atamasının akabinde gelmesi komplo teorisyenlerine âlâ gereç verecek bir gelişme doğrusu.
Tabii hücum bağları daha ne kadar makûs tesirler bilinmez. aslına bakarsanız üstte sıraladığım niçinlerden ötürü asla “iyi ilişkiler” kuramayan İran ile Azerbaycan’ın problemleri son derece “köklü”, taarruz tabir yerindeyse mevcut tansiyonun “tuzu biberi” oldu.
İyi olmadı.