İklim krizine karşı ortaya konulan planların güçlendirilmesi ve bu planların somut adımlar atılarak hayata geçirilmesine ait müzakerelerin yapılacağı Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi 27. Taraflar Konferansı (COP27) bugün Mısır’da başlıyor.
İklim değişikliğiyle gayret alanında dünyadaki en kapsamlı tepe olan COP27, 6-18 Kasım tarihlerinde Mısır’ın Şarm el-Şeyh kentinde gerçekleştirilecek.
Tonino Lamborghini Milletlerarası Kongre Merkezi’nde yapılacak COP27’nin başkanlığını Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri yürütecek.
190 ülkeden iştirakçi bekleniyor
Bu yılki doruğa yaklaşık 190 ülkeden 40 binin üzerinde iştirakçi, 100’den çok devlet önderi ve siyaset yapıcının gelmesi bekleniyor.
Ülke delegelerinin yanı sıra dünyanın birfazlaca bölgesinden etraf örgütleri, iş insanları ve fikir kuruluşlarının temsilcileri de iştirakçiler içinde yer alıyor.
“Uygulama Zirvesi” olarak tanımlanan COP27’de 7-8 Kasım tarihlerindeki Başkanlar Doruğu’nun akabinde finans, bilim, gençlik ve gelecek kuşaklar, karbonsuzlaşma, adaptasyon ve tarım, cinsiyet, su, sivil toplum, güç, biyoçeşitlilik ve tahliller başlıkları altında her gün tematik oturumlar düzenlenecek.
En kıymetli başlık: Kayıp ve zarar
Sanayi öncesi periyoda bakılırsa halihazırda 1,1 derecenin üzerine çıkan global sıcaklık artışını yüzyıl sonuna kadar 1,5 dereceyle sonlandırma gayesini gerçekleştirmek için ülkelerin deklare ettiğı ulusal katkı beyanlarının (NDC) güçlendirilmesi doruğun temel başlığı.
Bunun yanında, gelişmekte olan ülkelerin iklim krizi niçiniyle uğradığı ekonomik kayıpların iklim krizinin ortaya çıkmasında tarihî sorumluluğu en yüksek olan Batı ülkeleri tarafınca tazmin edilmesi manasına gelen Kayıp ve Ziyan Sistemi’ne fon ayrılması tepenin en değerli tartışma bahislerinden biri olarak öne çıkıyor.
Bu açıdan, tepenin bir Afrika ülkesi olan Mısır’da düzenlenmesi de “Kayıp ve Zarar” başlığının altının çizilmesini gerektiriyor.
Gelişmekte olan ülkelerde iklime ahenk planları için 2030’a kadar yıllık 160 ile 340 milyar dolar içinde finansmana gereksinim duyulmasına karşın 2020’de bu ülkelere sağlanan global iklim ve ahenk finansmanı bu ölçünün yüzde 10’unun altında kalıyor.
Gelişmekte olan ülkeler, iklim değişikliğinin tesirleriyle uğraş için 2009’dan itibaren kendilerine taahhüt edilen fakat hiç bir yılda tam olarak ödenmeyen yıllık 100 milyar dolarlık iklim tazminatının taahhüt edildiği biçimde ödenmesini ve ödeneceği günün öne çekilmesini istiyor.
Çoklu kriz periyodunda iklim zirvesi
Zirve hem de Pakistan’daki seller niçiniyle yaşanan felaketler, açlık ve besin krizinin arttığı ve güç krizi niçiniyle iklim krizinin en büyük niçini olan fosil yakıt kullanmasının yükselişe geçtiği “oldukçalu kriz” periyodunda gerçekleştiriliyor.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 3 Ekim’de yaptığı konuşmada, iklim krizi ile global bir uğraş yürütülmesinin değerine dikkati çekerek “Pakistan’ın 3’te 1’i seller altında. Avrupa’da son 500 yılda yaşanan en sıcak yaz. Filipinler mahvolmuş biçimde. Küba’nın tamamı karanlıkta ve Amerika Birleşik Devletleri’nde, Ian kasırgası hiç bir ülkenin ve hiç bir iktisadın iklim krizine bağışık olmadığını acımasız bir biçimde hatırlattı” sözlerini kullanmıştı.
Hedef emisyonların süratle azaltılması
İklim krizinin tesirlerini azaltmak ve global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırmak için başarılması gereken en kıymetli maksat, global sera gazı emisyonlarının süratle azaltılması. BM’nin son raporları, gayeleri tutturabilmek için emisyonların 2030’a kadar yaklaşık yüzde 50 üzere “eşi görülmemiş” bir düzeyde azaltılması gerektiğini ortaya koyuyor. Buna karşın ülkelerin mevcut iklim planları bu vakitte emisyonların yüzde 10,6 artışı ve sıcaklık artışını 2,5 dereceye çıkarma riskini taşıyor.
Geçen yılki COP tepesinde ülkeler NDC’lerin güçlendirilmesi için fikir birliğine varmış olsa da geçen bir yılda yalnızca 24 ülke NDC’lerini güncelledi ve planlarını güçlendirme yoluna gitti.
Hedeflerin açıklanması bekleniyor
COP27’de Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu biroldukca ülkenin aktüel NDC’lerini ve emisyon azaltım maksatlarını açıklaması bekleniyor.
Biroldukca ülkenin 2050’li yıllar olarak deklare ettiğı net sıfır emisyon amacına ulaşmak 2030’a kadar emisyon azaltımında kıymetli kademe kaydedilmesine muhtaçlık duyuluyor. Emisyonların gereken düzeyde azaltılması için ise fosil yakıt kullanmasının 2030’a kadar büyük ölçüde azaltılması ve yeni fosil yakıt yatırımı yapılmaması gerekiyor.
Bilim insanları, sıcaklık artışının sonlandırılamaması durumunda dünya nüfusunun neredeyse yarısını felaket bir senaryonun beklediği, iklim kaynaklı felaketlerin artacağı ve hayatı tehdit eden sıcaklık ve neme maruz kalınacağına işaret ediyor.
COP27 Lideri Şukri, tepe öncesi delege ve iştirakçilere gönderdiği mektupta, iklim krizini “varoluşsal bir kriz” olarak tanımlarken, COP27’nin planların uygulamaya geçilmesini mümkün kılan bir tepe olmasını hedeflediğini belirtti.
Kimler katılacak?
Mısır’da düzenlenecek doruğa 200’den çok ülkenin önderi davet edildi. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, “güvenli ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek mirasını yerine getirmek için” doruğa katılacağını deklare etti. Sunak daha evvel tepeye katılmayacağını tabir etmişti.
Eski İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın da tepeye katılması bekleniyor lakin hükümetin tavsiyesi üzerine Kral III. Charles doruğa katılmayacak.
Rusya başkanı Vladimir Putin’in de katılması beklenmiyor. Lakin Putin yerine Rus delegeler dorukta hazır bulunacak.
Çin’den de çabucak hemen kimin katılacağı belirsizliğini koruyor.
İklim aktivisti Greta Thunberg de “işe yaramadığı” nedeni öne sürülerek bu yılki konferansa katılmayacak.
Türkiye’yi ise Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un temsil edeceği belirtiliyor.
Mısır’da düzenlenmesi tartışma yarattı
COP tepesi beşinci sefer Afrika’da düzenleniyor.
IPCC, Afrika’nın iklim krizi konusunda dünyadaki en savunmasız bölgelerden biri olduğunu lisana getiriyor. Şu anda kuraklık niçiniyle Doğu Afrika’da 20 milyon insan besin güvensizliği ile karşı karşıya.
Fakat bu yılki doruğun Mısır’da düzenlenmesi tartışmalara yol açtı. Birtakım insan hakları ve iklim aktivistleri, Mısır hükümetinin, insan hakları karnesini eleştirdikleri için iştiraklerine müsaade verilmediğini öne sürüyor.
Türkiye’nin azaltım gayelerinin güncellenmesi bekleniyor
Sivil toplum kuruluşları, 7-18 Kasım 2022’de Mısır’da gerçekleştirilecek Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı (BMİDÇS) COP27en değerli gündem unsurlarından birinin ülkelerin emisyon azaltım maksatlarını güncellemesi olduğunu hatırlattı. Paris Anlaşması’na resmen taraf olan Türkiye’nin de sera gazı emisyonu azaltım maksadını güncellemesinin beklendiğini vurguladı.
Yapılan açıklamaya bakılırsa, Türkiye’nin 2053 net sıfır amacına ulaşabilmesi için 2030’da (2020 düzeyine oranla) en az yüzde 35 mutlak emisyon azaltımı hedeflemesi gerekiyor. Bu, Türkiye’nin emisyonlarını 2020 yılındaki 523,9 MtCO2e (milyon ton karbondioksit eşdeğeri) düzeyinden 340 MtCO2e’ye indirmesi manasına geliyor.
WWF-Türkiye İklim ve Güç Koordinatörü Tanyeli Sabuncu “Birleşmiş Milletler tarafınca yayımlanan raporlar mevcut ülke maksatlarının Paris Anlaşması’nda hedeflenen 1,5 derece eşiğiyle uyumlu olmadığını gösteriyor. halbuki 1,5 derece eşiğini geçmemek için global ölçekte emisyonların 2050 yılında net sıfıra ulaşması, 2030 yılında ise (2019 düzeyine oranla) yüzde 43 oranında azaltılması gerekiyor. Türkiye dahil fazlaca sayıda ülkenin net sıfır emisyon amacı bulunuyor. Lakin bu amaca ulaşmak için izlenecek patikalar amaçla dengeli değil” dedi.
İklim değişikliğiyle gayret alanında dünyadaki en kapsamlı tepe olan COP27, 6-18 Kasım tarihlerinde Mısır’ın Şarm el-Şeyh kentinde gerçekleştirilecek.
Tonino Lamborghini Milletlerarası Kongre Merkezi’nde yapılacak COP27’nin başkanlığını Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri yürütecek.
190 ülkeden iştirakçi bekleniyor
Bu yılki doruğa yaklaşık 190 ülkeden 40 binin üzerinde iştirakçi, 100’den çok devlet önderi ve siyaset yapıcının gelmesi bekleniyor.
Ülke delegelerinin yanı sıra dünyanın birfazlaca bölgesinden etraf örgütleri, iş insanları ve fikir kuruluşlarının temsilcileri de iştirakçiler içinde yer alıyor.
“Uygulama Zirvesi” olarak tanımlanan COP27’de 7-8 Kasım tarihlerindeki Başkanlar Doruğu’nun akabinde finans, bilim, gençlik ve gelecek kuşaklar, karbonsuzlaşma, adaptasyon ve tarım, cinsiyet, su, sivil toplum, güç, biyoçeşitlilik ve tahliller başlıkları altında her gün tematik oturumlar düzenlenecek.
En kıymetli başlık: Kayıp ve zarar
Sanayi öncesi periyoda bakılırsa halihazırda 1,1 derecenin üzerine çıkan global sıcaklık artışını yüzyıl sonuna kadar 1,5 dereceyle sonlandırma gayesini gerçekleştirmek için ülkelerin deklare ettiğı ulusal katkı beyanlarının (NDC) güçlendirilmesi doruğun temel başlığı.
Bunun yanında, gelişmekte olan ülkelerin iklim krizi niçiniyle uğradığı ekonomik kayıpların iklim krizinin ortaya çıkmasında tarihî sorumluluğu en yüksek olan Batı ülkeleri tarafınca tazmin edilmesi manasına gelen Kayıp ve Ziyan Sistemi’ne fon ayrılması tepenin en değerli tartışma bahislerinden biri olarak öne çıkıyor.
Bu açıdan, tepenin bir Afrika ülkesi olan Mısır’da düzenlenmesi de “Kayıp ve Zarar” başlığının altının çizilmesini gerektiriyor.
Gelişmekte olan ülkelerde iklime ahenk planları için 2030’a kadar yıllık 160 ile 340 milyar dolar içinde finansmana gereksinim duyulmasına karşın 2020’de bu ülkelere sağlanan global iklim ve ahenk finansmanı bu ölçünün yüzde 10’unun altında kalıyor.
Gelişmekte olan ülkeler, iklim değişikliğinin tesirleriyle uğraş için 2009’dan itibaren kendilerine taahhüt edilen fakat hiç bir yılda tam olarak ödenmeyen yıllık 100 milyar dolarlık iklim tazminatının taahhüt edildiği biçimde ödenmesini ve ödeneceği günün öne çekilmesini istiyor.
Çoklu kriz periyodunda iklim zirvesi
Zirve hem de Pakistan’daki seller niçiniyle yaşanan felaketler, açlık ve besin krizinin arttığı ve güç krizi niçiniyle iklim krizinin en büyük niçini olan fosil yakıt kullanmasının yükselişe geçtiği “oldukçalu kriz” periyodunda gerçekleştiriliyor.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 3 Ekim’de yaptığı konuşmada, iklim krizi ile global bir uğraş yürütülmesinin değerine dikkati çekerek “Pakistan’ın 3’te 1’i seller altında. Avrupa’da son 500 yılda yaşanan en sıcak yaz. Filipinler mahvolmuş biçimde. Küba’nın tamamı karanlıkta ve Amerika Birleşik Devletleri’nde, Ian kasırgası hiç bir ülkenin ve hiç bir iktisadın iklim krizine bağışık olmadığını acımasız bir biçimde hatırlattı” sözlerini kullanmıştı.
Hedef emisyonların süratle azaltılması
İklim krizinin tesirlerini azaltmak ve global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırmak için başarılması gereken en kıymetli maksat, global sera gazı emisyonlarının süratle azaltılması. BM’nin son raporları, gayeleri tutturabilmek için emisyonların 2030’a kadar yaklaşık yüzde 50 üzere “eşi görülmemiş” bir düzeyde azaltılması gerektiğini ortaya koyuyor. Buna karşın ülkelerin mevcut iklim planları bu vakitte emisyonların yüzde 10,6 artışı ve sıcaklık artışını 2,5 dereceye çıkarma riskini taşıyor.
Geçen yılki COP tepesinde ülkeler NDC’lerin güçlendirilmesi için fikir birliğine varmış olsa da geçen bir yılda yalnızca 24 ülke NDC’lerini güncelledi ve planlarını güçlendirme yoluna gitti.
Hedeflerin açıklanması bekleniyor
COP27’de Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu biroldukca ülkenin aktüel NDC’lerini ve emisyon azaltım maksatlarını açıklaması bekleniyor.
Biroldukca ülkenin 2050’li yıllar olarak deklare ettiğı net sıfır emisyon amacına ulaşmak 2030’a kadar emisyon azaltımında kıymetli kademe kaydedilmesine muhtaçlık duyuluyor. Emisyonların gereken düzeyde azaltılması için ise fosil yakıt kullanmasının 2030’a kadar büyük ölçüde azaltılması ve yeni fosil yakıt yatırımı yapılmaması gerekiyor.
Bilim insanları, sıcaklık artışının sonlandırılamaması durumunda dünya nüfusunun neredeyse yarısını felaket bir senaryonun beklediği, iklim kaynaklı felaketlerin artacağı ve hayatı tehdit eden sıcaklık ve neme maruz kalınacağına işaret ediyor.
COP27 Lideri Şukri, tepe öncesi delege ve iştirakçilere gönderdiği mektupta, iklim krizini “varoluşsal bir kriz” olarak tanımlarken, COP27’nin planların uygulamaya geçilmesini mümkün kılan bir tepe olmasını hedeflediğini belirtti.
Kimler katılacak?
Mısır’da düzenlenecek doruğa 200’den çok ülkenin önderi davet edildi. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, “güvenli ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek mirasını yerine getirmek için” doruğa katılacağını deklare etti. Sunak daha evvel tepeye katılmayacağını tabir etmişti.
Eski İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın da tepeye katılması bekleniyor lakin hükümetin tavsiyesi üzerine Kral III. Charles doruğa katılmayacak.
Rusya başkanı Vladimir Putin’in de katılması beklenmiyor. Lakin Putin yerine Rus delegeler dorukta hazır bulunacak.
Çin’den de çabucak hemen kimin katılacağı belirsizliğini koruyor.
İklim aktivisti Greta Thunberg de “işe yaramadığı” nedeni öne sürülerek bu yılki konferansa katılmayacak.
Türkiye’yi ise Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un temsil edeceği belirtiliyor.
Mısır’da düzenlenmesi tartışma yarattı
COP tepesi beşinci sefer Afrika’da düzenleniyor.
IPCC, Afrika’nın iklim krizi konusunda dünyadaki en savunmasız bölgelerden biri olduğunu lisana getiriyor. Şu anda kuraklık niçiniyle Doğu Afrika’da 20 milyon insan besin güvensizliği ile karşı karşıya.
Fakat bu yılki doruğun Mısır’da düzenlenmesi tartışmalara yol açtı. Birtakım insan hakları ve iklim aktivistleri, Mısır hükümetinin, insan hakları karnesini eleştirdikleri için iştiraklerine müsaade verilmediğini öne sürüyor.
Türkiye’nin azaltım gayelerinin güncellenmesi bekleniyor
Sivil toplum kuruluşları, 7-18 Kasım 2022’de Mısır’da gerçekleştirilecek Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı (BMİDÇS) COP27en değerli gündem unsurlarından birinin ülkelerin emisyon azaltım maksatlarını güncellemesi olduğunu hatırlattı. Paris Anlaşması’na resmen taraf olan Türkiye’nin de sera gazı emisyonu azaltım maksadını güncellemesinin beklendiğini vurguladı.
Yapılan açıklamaya bakılırsa, Türkiye’nin 2053 net sıfır amacına ulaşabilmesi için 2030’da (2020 düzeyine oranla) en az yüzde 35 mutlak emisyon azaltımı hedeflemesi gerekiyor. Bu, Türkiye’nin emisyonlarını 2020 yılındaki 523,9 MtCO2e (milyon ton karbondioksit eşdeğeri) düzeyinden 340 MtCO2e’ye indirmesi manasına geliyor.
WWF-Türkiye İklim ve Güç Koordinatörü Tanyeli Sabuncu “Birleşmiş Milletler tarafınca yayımlanan raporlar mevcut ülke maksatlarının Paris Anlaşması’nda hedeflenen 1,5 derece eşiğiyle uyumlu olmadığını gösteriyor. halbuki 1,5 derece eşiğini geçmemek için global ölçekte emisyonların 2050 yılında net sıfıra ulaşması, 2030 yılında ise (2019 düzeyine oranla) yüzde 43 oranında azaltılması gerekiyor. Türkiye dahil fazlaca sayıda ülkenin net sıfır emisyon amacı bulunuyor. Lakin bu amaca ulaşmak için izlenecek patikalar amaçla dengeli değil” dedi.