Özbekistan’a gerçekleştirdiği iki günlük resmi ziyaret akabinde gazetecilere konuşan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ile verimli görüşmeler gerçekleştirdiklerini aktardı. Erdoğan, Mirziyoyev ile ayrıyeten Türkiye-Özbekistan Yüksek Seviyeli Stratejik İş Birliği Kurulu’nun ikinci toplantısına başkanlık ettiklerini, Türkiye-Özbekistan ilgilerini artık “Kapsamlı Stratejik Ortaklık” düzeyine yükselttiklerini lisana getirdi.
Türkiye’nin, Özbekistan’ı birinci tanıyan, burada birinci büyükelçilik ve birinci başkonsolosluk açan ülke olduğunu anımsatan Erdoğan, “Şimdi bu birincilere ‘Kapsamlı Stratejik Ortaklık’ ile yeni bir halka daha eklemiş olduk. Münasebetlerimizin her alanda daha da geliştirilmesine yönelik atılabilecek ortak adımları ele aldık. Bu husustaki iradenin karşılıklı olduğunu memnuniyetle müşahede ettim” diye konuştu.
Ziyaret vesilesiyle çeşitli alanlarda 10 mutabakat, mutabakat zaptı ve protokol imzalandığını hatırlatan Erdoğan, kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Tercihli Ticaret Muahedesi, ikili ticaretimizde çarpan tesiri yapacak, yeni iş birliklerinin kurulmasına vesile olacaktır. Muahedenin da katkısıyla ticaretimizi şu anki 3,6 milyar dolar düzeyinden inşallah evvel 5 milyar dolara, akabinde da 10 milyar dolara çıkarma kararlılığını, iradesini ortaya koyduk. Askeri Çerçeve Mutabakatı’yla, savunma ve güvenlik alanında iş birliğimizi geliştirmeye matuf adımların önünü açtık. Sıhhat, nakliyecilik, inşaat, adalet ve istihdam üzere değer verdiğimiz alanlarda imzalanan dokümanlarla, Özbekistan ile münasebetlerimizin ahdi tabanının güçlenmesi sağlandı. Kurul toplantısı sonunda Sayın Mirziyoyev ile imzaladığımız Ortak Bildiri ile de önümüzdeki periyoda dair yol haritamızı belirledik.
Geçen sene 270 bin Özbek kardeşimizi ülkemizde konuk etmenin memnunluğunu hayatıştık. Salgının hafifçelemesiyle bu sene karşılıklı turist sayısının daha da artacağını ümit ediyoruz ve 500 bin maksadını de koyduk. Türk iş erkeklerinın Özbekistan’daki yatırımlarının ivme kazanmasından da büyük memnuniyet duyuyoruz. Geçen sene açılan şirket sayısı itibariyle girişimcilerimiz Özbekistan’da birinci sırada yer alıyor.”
‘Barış sürecine manalı bir ivme kazandırdık’
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenski‘nin Türkiye’de buluşma ihtimalinin sorulması üzerine Erdoğan, “Rus ve Ukraynalı heyetlerin İstanbul’da gerçekleştirmiş oldukları görüşmelerin barış sürecine manalı bir ivme kazandırdığına inandığına inanıyorum” dedi.
Rusya’nın Kiev ve Çernihiv’deki askeri operasyonlarını kayda kıymet biçimde azaltma sonucunın nitekim kıymetli bir adım olduğunun altını çizen Erdoğan, şu biçimde konuştu:
“Aynı biçimde devlet liderlerinin bir mutabakat üzerinde mutabık kalındığında bir ortaya gelebileceklerini açıklamaları da atılan bu adımın ne kadar kıymetli olduğunu gösteriyor. Bunların hayata geçirilmesini ve savaşın daha fazla vefata, yıkıma sebep olmadan sona ermesini bekliyoruz. Natürel etkin diplomasimiz ve istikrarlı yaklaşımımız yardımıyla kıymetli bir toplantıya mesken sahipliği yapmış olmaktan memnuniyet duyduk. Döner dönmez gerek Sayın Putin’le gerek Sayın Zelenski’le görüşmeler yapma kararlılığım var. Bu görüşmelerde her ikisine şahsım, milletim ismine teşekkürlerimi söz edip ‘Artık gayemiz bir an evvel sizi bir ortaya getirmek.’ diyeceğiz. Temenni ediyorum ki inşallah bir ortaya getirme noktasında kendilerinden bir tarih kaydını alırız. Bu çerçevede, Devlet Liderleri seviyesinde yapılacak toplantıya da mesken sahipliği yapmaya hazırız. Ancak bu ortada süreksiz ateşkesi de sağlamış olmak büyük ehemmiyet arz ediyor.”
‘Garantörlüğe sıcak bakıyoruz’
Erdoğan, Ukrayna’nın NATO üyeliği noktasında fazlaca ısrarlı bir duruşu olmadığını anımsatarak, şöyleki devam etti: “Aslında Ukrayna’nın Avrupa Birliği konusunda da epey ısrarlı bir davranış ortasında olacağına ihtimal vermiyorum. Çünkü bu süreçte Avrupa Birliği üyesi ülkeler, bir kısmı haricinde, bu işe önemli manada asılmadılar. Bütün bunlara karşın Sayın Putin’in Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne girmesi noktasındaki olumlu bakışını öğrendim, duydum. Doğal bu görüşmeler esnasında sonuncu durumu da öğreneceğiz. Kendisiyle görüşmemde de bunu kendisinden duymak, bu mevzuda atılacak adımları da daha isabetli kıymetlendirme imkanını bize vermiş olur. Biliyorsunuz işte 1963’ten bu yana Avrupa Birliği bize neler yaptı? Devamlı oyaladı, hala oyalıyor. Garantörlük konusunda da biz, Ukrayna’nın güvenliğini teminen garantör ülkelerden biri olabiliriz, buna unsur olarak sıcak bakıyoruz, fakat şüphesiz bunun bilgilerinın açıklığa kavuşması gerekiyor.”
‘Bunları görmezlikten gelmek mümkün değil’
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Artık Ukrayna öncesi ve daha sonrası iki farklı dünyadan bahsedilebileceği ve yeni bir dünya nizamının inşasının arifesinde olduğumuz tarafında görüşler var. Değerlendirmeniz nedir, bu fikre katılıyor musunuz?” sorusunu ise şu biçimde yanıtladı:
“Tabii Rusya-Ukrayna içindeki savaş, dünyanın son periyotta görmediği, yaşamadığı bir müddetçti. Bugün Rusya yüzölçümüyle, nüfusuyla, askeri, siyasi, ekonomik, kültürel gücüyle dünyanın birinci üç ülkesi içinde yer alan bir güç, bir kuvvet. Bu durumunu görmezlikten gelmek mümkün değil. Ukrayna da bayağı bir ülke değil. Bugün Ukrayna da 45 milyon civarında bir nüfusa sahip ve yüzölçümü prestijiyle da o denli epeyce küçük bir yer değil. Şu anda olağan dünya, bilhassa Batı, Ukrayna’ya dayanak verdi, sahip çıktı. bu biçimde bir yapı kelam konusu. Buradan hareketle değerlendirmeler yapıldı. Olağan bir de şu var; ‘Bu savaş bir hafta, 10 gün ortasında biter.’ diyenler vardı. Görüldüğü üzere bir hafta, 10 gün ortasında bu savaş bitmedi. Bitmedi lakin bitip bitmemesinden öte hayli can kayıpları oldu. Bilhassa çocuklar ve bayanlar noktasında fazlaca önemli kayıplar oldu. Artık bunları görmezlikten gelmek mümkün değil. Olağan kuvvetli bir Rusya’nın bile burada önemli kayıplarının olduğu bir tablo var. Savaşın kazananı kaybedeni noktasında bunu uygun pahalandırmak lazım. Bu bakımdan barışın en kıymetli tahlil ve çıkış yolu olduğunu düşünüyorum. Buradan hareketle, bir an evvel inşallah bu işin noktalanmasına vesile olabilirsek ne memnun bizlere derim. Türkiye olarak bu biçimde bir müddetçte gerek Sayın Putin’in gerek Sayın Zelenski’nin bize duyduğu inançla bu işi bitirmiş olmak bizi keyifli kılacaktır.”
‘NATO’nun Türkiye’ye bakışı değişti’
NATO olağanüstü Önderler Doruğu’nda yaptığı bütün görüşmelerde NATO üyesi ülkelerin Türkiye’ye olumlu yaklaşımlarını gördüğünü tabir eden Erdoğan, “Türkiye’nin üstündeki sorumluluğun ve yaptığı bu ikili diyalogların ne kadar değerli olduğunu orada birfazlaca önder gündeme getirdi. Hele hele İstanbul’daki toplantıdan daha sonra çıkan sonuç de biroldukça Avrupa Birliği üyesi ülkeyi de NATO üyesi ülkeleri de Türkiye’ye yönelik farklı bir bakışa sevk etti. Tüm batıyı kastederek söylüyorum; artık bizim temennimiz şu, inşallah Türkiye’nin bütün başkanların gözündeki yeri epey daha farklı olacaktır. Bunu aldığımız geri dönüşlerle de görüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
‘Diyaloğumuzu sürdürmeyi önemsiyoruz’
Öte yandan Erdoğan, Rusya’ya yönelik yaptırımlara katılmayacaklarını ve bunun niçinlerini daha evvel tekraren deklare ettiklarını anımsattı.
Bir yandan Rusya’nın askeri faaliyetlerine reaksiyon ortaya koyarken bir yandan da diyaloğu sürdürmeyi önemsediklerini belirten Erdoğan, “Bu diyalog, yalnızca Ukrayna bağlamında değil bizi yakından ilgilendiren Suriye, Libya, Güney Kafkasya üzere bir fazlaca coğrafya bakımından değerlidir, gereklidir. Öbür yandan Abramoviç, Rus heyetinin bir üyesi olarak müzakerelere katılmıştır. Masaya kimin geldiğinden öte kim ismine geldiğine bakılmalı. Şayet Rusya ve Sayın Putin kendi heyetinin içerisine Abromoviç’i de tercih ederek koymuşsa demek ki inanmış, güvenmiş. O görüşmede herkesle olduğu üzere onunla da selamlaştık. Bu çalışmalara katılan tüm heyet üyelerine ben muvaffakiyetler diliyorum. Temenni ederim ki bu uğraşın sonucunu de en kısa vakitte bakılırsalim” formunda konuştu.
Erdoğan, “Türkiye’nin yaptırımlarla ilgili durumunda bir değişiklik yok değil mi?” sorusuna, “Şu ana kadar biz yaptırımlar noktasında rastgele bir tavır değişikliğine gitmediğimiz üzere, Rusya tarafınca da bu yaptırımlar zinciri içerisinde Türkiye’ye karşı rastgele bir uygulama yapılmadı.” karşılığını verdi.
İsrail ve gaz konusu
Dünyada ve Türkiye’deki kıymetli gündem hususlarından birisinin güç olduğu belirtilerek “Son periyotta Irak ve İsrail doğalgazla ait birtakım projelerle gündeme geldi. Türkiye, Avrupa’nın güç güvenliğini de başat aktör olarak görülüyor. Bu çerçevede Türkiye’nin güç diplomasisinin önünün açık olduğunu söyleyebilir miyiz? Bir de Brüksel dönüşü açıklamanız olmuştu, ‘Enerji kapıları açılacak, hatta bu nereden çıktı diyeceksiniz’ diye bununla ilgili bir ipucu verebilecek misiniz?” sorularına karşılık Erdoğan, şunları kaydetti:
“Biliyorsunuz, Sayın Herzog’un Türkiye’ye bir ziyareti oldu. Herzog’un bu ziyaretinde biz biroldukça mevzuyu etraflıca görüştüğümüz üzere, yüklü güç konusunu da görüştük. Güç konusunda da geçmişte İsrail ile Türkiye içinde kimi bağlar, münasebetler olmuştu. İş adeta bitme noktasına gelmişti ki -bu biçimde Netenyahu dönemiydi- olay bir anda aykırıya döndü. Zira İsrail’in güç ihracı noktasında düşündüğü yol, maliyeti prestijiyle uygun olmayan bir yol. Yani kalkıp İsrail’den Yunanistan’a denizin altından borular döşensin, buradan oraya gitsin, oradan Avrupa’ya dağılsın; bu olağan olacak bir iş değil. Yapılan maliyet hesapları sonucunda bu işin en uygun olanının Türkiye üzerinden bu doğal gazın çıkışı olduğu görülüyor. Onlar da alışılmış kendi ortalarında esasen bunu konuşuyorlar. Sonuçta kendileri de bu iş için en uygun yolun Türkiye üzerinden bunun yapılması dediler. Sayın Herzog’la yaptığımız toplantıda dedim ki fazla da uzatmadan ben Dışişleri Bakanı’mı, Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı’mı size göndereyim. Bölgeyle ilgili değerlendirmeleri Dışişleri Bakanı’mızla yapacağınız üzere Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı’mla da güç konusunu şu biçimde etraflıca bir görüşürseniz biz burada her şeye varız. Kâfi ki sizler bu bahiste samimi olarak ‘Tamam, biz bu adımı atıyoruz’ deyin. Sayın Herzog da buna hazır olduğunu gösteren bir yanıtla ‘Memnuniyetle’ dedi. ‘Ben Sayın Başbakan’a da bunu söyleyeceğim. Sayın Başbakan’ın Türkiye’ye gelişiyle bu mevzuyu onunla da bir masaya yatırırsanız isabetli olur.’ dedi. Ben de ‘memnun olurum’ dedim. Kendilerinde de bu mevzuda bu çalışma esasen başlamıştır büyük ihtimalle. Ramazan daha sonrası Bennett’le de bu mevzuyu bir görüşüp çabucak adımları atarsak İsrail-Türkiye buradaki beraberliği, bu süreci Doğu Akdeniz petrolüyle, doğal gazıyla ilgili süreci hızlandıracaktır. Bu mevzuda epey fazlaca umutluyum.
Öbür taraftan malum her yıl ramazanda maalesef Mescid-i Aksa ile ilgili hüzünlerimiz var, düşüncelerimiz var. Ben Sayın Cumhurbaşkanı’na onu da söylemiş oldum. ‘Her yıl bir düşünce yaşanıyor. Bu Ramazan Bayramı’nda Müslümanlar huzurlu bir Mescid-i Aksa ziyareti yapabilsin. Bu bahiste sizler de gereken dayanağı verin, bu ramazanda zahmetler yaşamayalım. bu biçimdece huzurlu bir Ramazan geçirmiş oluruz’ dedim.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Daha evvel ‘Önümüze güçte hayli daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda (Bu da nereden çıktı.) diyeceksiniz.’ formunda tabiriniz olmuştu. Bununla ilgili bir ipucu var mı?” sorusuna “Yani bu işte. Bundan daha hoş olur mu?” karşılığını verdi.
‘Erbakan Hocamı tanımaksa, ben en az Temel Beyefendi kadar tanırım’
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu, geçenlerde katıldığı bir programda, ‘Merhum Erbakan bugün yaşasaydı CHP’nin yanında yer alırdı’ diye bir tabir kullandı. Bu epey tartışıldı, fazlaca reaksiyon çekti. Bu kelama katılır mısınız ve ne dersiniz?” sorusu üzerine, şu görüşü paylaştı:
“Temel Bey’in ebedi alemden, Hocamla bu biçimde bir irtibatı nasıl kurduğunu anlamakta doğrusu zorlanıyorum. Haddine mi senin ya? Ne vakitten çıktı bu iş. Problem Erbakan Hocamı tanımaksa, ben en az Temel Beyefendi kadar tanırım. Ben Erbakan Hocamın, İstanbul üzere bir kentte gençlik kolları başkanlığından tutun vilayet başkanlığına varıncaya kadar teşkilatlarından geliyorum. Onun teşkilatında vilayet başkanlığını yapmışım. çabucak sonrasında bir daha Hocamın periyodunda merkez karar idare heyeti üyeliği yapmışım. Tereciye tere satmasınlar. Biliyoruz bu işleri. bu biçimde bir saçmalık olur mu? Herbiçimde o malum Kıbrıs hadisesi sebebiyle, oradan ilhamla bu biçimde bir şeyi söyleme noktasına gidiyor ki, elmayla armudu birbirine karıştırmamak lazım. O günün koşullarıyla daha sonrasındaki kaideler hiçbirbiriyle mukayese dahi edilmez ve bu biçimde bir benzetme olmaz. Çok yanlış bir şey. Hocamız, biroldukca adımlar atmıştır.”
Mevcut tabloda, Millet İttifakı ile Cumhur İttifakı içindeki farklılıklara dikkati çeken Erdoğan, şöyleki konuştu:
“Cumhur İttifakı’nda bizim MHP ile ortak yanlarımıza baktığımız vakit orada da yerlilik vardır, ulusallık vardır, vatanseverlik vardır. Bunların hepsinden öte burada ‘Bu vatan için ne yaptın?’ sorusuna bakıldığında orada bizim MHP ile AK Parti’nin önemli benzerlikleri vardır. BBP ile hakeza. Fakat Millet İttifakı’nda bakıyorsun bir tarafta PKK’nın Parlamentomuza sızmış olan uçları var. Bu terör örgütünün temsilcilerinin ortasında bulunduğu bir yapıyla bir ortaya gelmek, yani bu kalkıp da mukayese edilebilir mi? Şu anda ana muhalefet partisinin başındaki zat, bu terör örgütünün temsilcileriyle, mensuplarıyla devamlı el ele, kol kola. Yeri geldi Ankara’dan İstanbul’a yürüdüler, yeri geldi epeyce farklı yerlerde bir ortaya geldiler. Bütün bu gerçekler ortada. Öbür tarafta Türkiye’de bu denli atılan adımları silme uğraşında olan, yok farz eden bir yapıyla nasıl oluyor da bir ortaya geliyorsun?”
“Düşünün artık biz 18 Mart Çanakkale Köprüsü’nü yapıyoruz, adamlar bunu bile yok farz ediyorlar” diyen Erdoğan, şu tabirleri kullandı:
“Teşekkür eder insan. Bu kadar değerli, harika bir eser ortaya çıkıyor. Bu yapıttan kim istifade edecek? 85 milyon Türk evladı, ayrıyeten tüm insanlık buradan istifade edecek. Artık biz Tokat Havalimanı’nın açılışını yaptık. Niçin rahatsız oluyorsun? Tokat üzere bir kentimize milletlerarası bir havalimanının açılışını yapıyoruz. Artık inşallah Ramazan Bayramı’nın çabucak gerisinden Rize-Artvin Havalimanı ki dünyada beş tane deniz üzerinde havalimanı var. İki tanesi Türkiye’de. Ordu-Giresun bir, Rize-Artvin iki. Bunların ikisi deniz üzerinde. Buralarda havalimanı mı hayal ederlerdi? Yok. Artık buralarda havalimanlarımız var. Artık bunların sayısında 59’a gidiyoruz. İnşallah bu işi 60’a çıkaracağız ki kaygımız şu; Türkiye’nin neresine giderseniz gidin, bir vilayetten bir ile, rastgele bir yere gittiğiniz vakit, şu biçimde havalimanından indin, yarım saat 45 dakikada konutuna gidebilirsin. Çağdaşlık budur. Bütün bunlar, dünyanın imkanlarından halkını, vatandaşını istifade ettirmek içindir.”
‘İnşaat kesimi durursa adeta iktisatta hayat durur’
Erdoğan, “Pandemi vardı ve artık de savaş var. Bu, dünyada bir ekonomik daralmaya sebep oldu. Türkiye’de bunun yansımalarını yaşıyoruz. Devlet ve hükümet olarak siz daima feragat ediyorsunuz lakin o denli bir şey var ki, bu vakitte olağanüstü zenginleşenler, muazzam karlar elde edenler de var. Feragat etmesi gereken yalnızca devlet mi? Bunu nasıl değerlendirirsiniz?” sorusunu, şöyle yanıtladı:
“Bir gerçek var, o da şu. Endüstrici bu devir içerisinde önemli paralar kazandı. Lakin para kazanan ‘ben para kazandım’ demiyor. Tam tersine, daha ver diyor. Örneğin, altyapıda, üstyapıda müteahhit firmalar var. Kimi ıstıraplar yaşıyorlar. Maalesef çimento kesiminde, demir çelikte bu işi fırsata dönüştüren endüstriciler var. Bu bir gerçek. Bütün bunlara karşın, onlar artırım üstüne artırım yapıyorlar. Bir taraftan da bu meskenlerin, bu inşaatların yapılması lazım. Artık arkadaşlarla değerlendirmeleri yapıyoruz. Diyoruz ki, bunların üzerinde duralım, çalışalım. Fakat bir ülkede inşaat bölümü durursa adeta iktisatta hayat durur. Zira inşaat kesiminin durduğu yerde yaklaşık 250 civarında kalemde faaliyet gösteren firmalar durur. Bunları biz bir tarafa koyamayız ki. Onun için arkadaşlar şu anda bu işin de üzerinde çalışıyorlar.”
Erdoğan, o denli yahut bu biçimde mümkün olduğunca vatandaşı korumak, onları garanti altında tutmak için gerekenleri yapacaklarını lisana getirdi.
Bütün alanlarda stokçuluk yapanların üzerine gideceklerine dikkati çeken Erdoğan, “Biz artık ihracatta güzel bir noktadayız. İşte 250 milyar doların üzerine inşallah çıkacağız. Bütün bunlarla birlikte turizmde yavaş yavaş bir toparlanma başladı. Bir tarafta da Rusya-Ukrayna Savaşı var. Biz yalnızca 5 milyon civarında turisti Rusya’dan alıyorduk, 2 milyon 100 bin turisti Ukrayna’dan alıyorduk. Bunlar bizim için fazlaca hayli kıymetliydi. Artık natürel bu koşullarda birebir çekimi oralardan yapamayacağız. Onun için artık alışılmış farklı ülkelerden turist çekmenin uğraşı içerisindeyiz. Kültür ve Turizm Bakanı’mız bunun çalışmalarını yapıyor yahut farklı eserlerle açığı kapatmanın çabası içerisinde olacağız” dedi.
Kamu özel iş birliği projeleri
Cumhurbaşkanı Erdoğan, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu‘nun kamu-özel iş birliği ile yapılan projelere yönelik tenkitleri hatırlatılarak, “Siz bu projelere gelen tenkitlerin sebebinin yalnızca yapılma biçiminden mı yoksa öbür bir sebepten kaynaklandığını mı düşünüyorsunuz?” sorusu üzerine, şunları kaydetti:
“Yetişemediği üzüme koruk deme sorunu var ya, bununki bu. var ise alternatifin, alternatifi söyle. Bugün kamu-özel anlayışıyla dünyada bu çeşit yatırımların yapılması en gelişmiş ülkelerde bile var. Yani bugün Amerika bu türlü 1,5 trilyon dolarlık altyapı, üstyapı yatırımının planlamasını yapıyor. Almanya hakeza o denli. Biz ulusal bütçeye yük olmadan bu işleri nasıl yaparız, onun üzerine gidiyoruz. Biz kalkıp da bu yüklenici firmaya durup dururken, havadan para verecek değiliz ki. Nedir? Mukaveleye nazaran burada diyelim ki şu kadar sayıda araç yahut yolcu taşındı, taşınmadı; o farkı biz devlet olarak öderiz. Kaldı ki şimdiye kadar da geçiş sayıları, garanti edilenin üstünde olmuştur. Buradan niçin rahatsız oluyor ki o? Bu yatırımda, devletin cebinden 1 kuruş çıkmıyor. Fakat ben epeyce açık bir şey söyleyeceğim. Hazine’den 1 kuruş para çıkmayan bu biçimde dev yatırımlar için kalkıp da kredi alsanız, bu kredinin faiz hesabını yapın. Bu faiz hesabı sanki nereye varır? Bu faiz hesaplamasını yaptığınız vakit ona, o yıl yapacağınız ödemeyi buluyor mu? Bulmaz. Biz bunların hesaplarını fazlaca yaptık. O vergi memuru fakat ben ekonomistim. Aramızdaki fark bu. İşim benim bu işlerle geçti. Fakat ona bundan daha sonra esasen vergi memurluğu da vermezler zira SSK’de genel müdürken orayı batırdı. Merhum Savaş Ay programında, onun devrindeki hastanelerin halini göstermişti, bu biçimde bu işin hesabını ona nasıl sormuştu. O yavrular, beşerler imkansızlıklar sebebiyle o hastanelerde ne hale düşmüştü, o günleri hatırlayalım.”
Erdoğan, Karabağ’da son günlerde Azerbaycan ve Ermenistan içinde yaşanan tansiyona ait soru üzerine, Azerbaycan’ın Üçlü Bildiri’nin kararlarına tam olarak uyduğunu, ötürüsıyla Azerbaycan tarafınca bir ihlalin kelam konusu olmadığını söylemiş oldu.
Burada Azerbaycan’a yönelik bir taarruz kelam konusu olduğu için savunma içerikli bir karşılık olduğunu vurgulayan Erdoğan, “Esas olan Üçlü Bildiri kararlarına uygun olarak Ermenistan silahlı ögelerinin Azerbaycan’ın milletlerarası kabul görmüş topraklarından büsbütün çıkarılmasının temin edilmesidir” dedi.
Türkiye’nin, Özbekistan’ı birinci tanıyan, burada birinci büyükelçilik ve birinci başkonsolosluk açan ülke olduğunu anımsatan Erdoğan, “Şimdi bu birincilere ‘Kapsamlı Stratejik Ortaklık’ ile yeni bir halka daha eklemiş olduk. Münasebetlerimizin her alanda daha da geliştirilmesine yönelik atılabilecek ortak adımları ele aldık. Bu husustaki iradenin karşılıklı olduğunu memnuniyetle müşahede ettim” diye konuştu.
Ziyaret vesilesiyle çeşitli alanlarda 10 mutabakat, mutabakat zaptı ve protokol imzalandığını hatırlatan Erdoğan, kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Tercihli Ticaret Muahedesi, ikili ticaretimizde çarpan tesiri yapacak, yeni iş birliklerinin kurulmasına vesile olacaktır. Muahedenin da katkısıyla ticaretimizi şu anki 3,6 milyar dolar düzeyinden inşallah evvel 5 milyar dolara, akabinde da 10 milyar dolara çıkarma kararlılığını, iradesini ortaya koyduk. Askeri Çerçeve Mutabakatı’yla, savunma ve güvenlik alanında iş birliğimizi geliştirmeye matuf adımların önünü açtık. Sıhhat, nakliyecilik, inşaat, adalet ve istihdam üzere değer verdiğimiz alanlarda imzalanan dokümanlarla, Özbekistan ile münasebetlerimizin ahdi tabanının güçlenmesi sağlandı. Kurul toplantısı sonunda Sayın Mirziyoyev ile imzaladığımız Ortak Bildiri ile de önümüzdeki periyoda dair yol haritamızı belirledik.
Geçen sene 270 bin Özbek kardeşimizi ülkemizde konuk etmenin memnunluğunu hayatıştık. Salgının hafifçelemesiyle bu sene karşılıklı turist sayısının daha da artacağını ümit ediyoruz ve 500 bin maksadını de koyduk. Türk iş erkeklerinın Özbekistan’daki yatırımlarının ivme kazanmasından da büyük memnuniyet duyuyoruz. Geçen sene açılan şirket sayısı itibariyle girişimcilerimiz Özbekistan’da birinci sırada yer alıyor.”
‘Barış sürecine manalı bir ivme kazandırdık’
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenski‘nin Türkiye’de buluşma ihtimalinin sorulması üzerine Erdoğan, “Rus ve Ukraynalı heyetlerin İstanbul’da gerçekleştirmiş oldukları görüşmelerin barış sürecine manalı bir ivme kazandırdığına inandığına inanıyorum” dedi.
Rusya’nın Kiev ve Çernihiv’deki askeri operasyonlarını kayda kıymet biçimde azaltma sonucunın nitekim kıymetli bir adım olduğunun altını çizen Erdoğan, şu biçimde konuştu:
“Aynı biçimde devlet liderlerinin bir mutabakat üzerinde mutabık kalındığında bir ortaya gelebileceklerini açıklamaları da atılan bu adımın ne kadar kıymetli olduğunu gösteriyor. Bunların hayata geçirilmesini ve savaşın daha fazla vefata, yıkıma sebep olmadan sona ermesini bekliyoruz. Natürel etkin diplomasimiz ve istikrarlı yaklaşımımız yardımıyla kıymetli bir toplantıya mesken sahipliği yapmış olmaktan memnuniyet duyduk. Döner dönmez gerek Sayın Putin’le gerek Sayın Zelenski’le görüşmeler yapma kararlılığım var. Bu görüşmelerde her ikisine şahsım, milletim ismine teşekkürlerimi söz edip ‘Artık gayemiz bir an evvel sizi bir ortaya getirmek.’ diyeceğiz. Temenni ediyorum ki inşallah bir ortaya getirme noktasında kendilerinden bir tarih kaydını alırız. Bu çerçevede, Devlet Liderleri seviyesinde yapılacak toplantıya da mesken sahipliği yapmaya hazırız. Ancak bu ortada süreksiz ateşkesi de sağlamış olmak büyük ehemmiyet arz ediyor.”
‘Garantörlüğe sıcak bakıyoruz’
Erdoğan, Ukrayna’nın NATO üyeliği noktasında fazlaca ısrarlı bir duruşu olmadığını anımsatarak, şöyleki devam etti: “Aslında Ukrayna’nın Avrupa Birliği konusunda da epey ısrarlı bir davranış ortasında olacağına ihtimal vermiyorum. Çünkü bu süreçte Avrupa Birliği üyesi ülkeler, bir kısmı haricinde, bu işe önemli manada asılmadılar. Bütün bunlara karşın Sayın Putin’in Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne girmesi noktasındaki olumlu bakışını öğrendim, duydum. Doğal bu görüşmeler esnasında sonuncu durumu da öğreneceğiz. Kendisiyle görüşmemde de bunu kendisinden duymak, bu mevzuda atılacak adımları da daha isabetli kıymetlendirme imkanını bize vermiş olur. Biliyorsunuz işte 1963’ten bu yana Avrupa Birliği bize neler yaptı? Devamlı oyaladı, hala oyalıyor. Garantörlük konusunda da biz, Ukrayna’nın güvenliğini teminen garantör ülkelerden biri olabiliriz, buna unsur olarak sıcak bakıyoruz, fakat şüphesiz bunun bilgilerinın açıklığa kavuşması gerekiyor.”
‘Bunları görmezlikten gelmek mümkün değil’
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Artık Ukrayna öncesi ve daha sonrası iki farklı dünyadan bahsedilebileceği ve yeni bir dünya nizamının inşasının arifesinde olduğumuz tarafında görüşler var. Değerlendirmeniz nedir, bu fikre katılıyor musunuz?” sorusunu ise şu biçimde yanıtladı:
“Tabii Rusya-Ukrayna içindeki savaş, dünyanın son periyotta görmediği, yaşamadığı bir müddetçti. Bugün Rusya yüzölçümüyle, nüfusuyla, askeri, siyasi, ekonomik, kültürel gücüyle dünyanın birinci üç ülkesi içinde yer alan bir güç, bir kuvvet. Bu durumunu görmezlikten gelmek mümkün değil. Ukrayna da bayağı bir ülke değil. Bugün Ukrayna da 45 milyon civarında bir nüfusa sahip ve yüzölçümü prestijiyle da o denli epeyce küçük bir yer değil. Şu anda olağan dünya, bilhassa Batı, Ukrayna’ya dayanak verdi, sahip çıktı. bu biçimde bir yapı kelam konusu. Buradan hareketle değerlendirmeler yapıldı. Olağan bir de şu var; ‘Bu savaş bir hafta, 10 gün ortasında biter.’ diyenler vardı. Görüldüğü üzere bir hafta, 10 gün ortasında bu savaş bitmedi. Bitmedi lakin bitip bitmemesinden öte hayli can kayıpları oldu. Bilhassa çocuklar ve bayanlar noktasında fazlaca önemli kayıplar oldu. Artık bunları görmezlikten gelmek mümkün değil. Olağan kuvvetli bir Rusya’nın bile burada önemli kayıplarının olduğu bir tablo var. Savaşın kazananı kaybedeni noktasında bunu uygun pahalandırmak lazım. Bu bakımdan barışın en kıymetli tahlil ve çıkış yolu olduğunu düşünüyorum. Buradan hareketle, bir an evvel inşallah bu işin noktalanmasına vesile olabilirsek ne memnun bizlere derim. Türkiye olarak bu biçimde bir müddetçte gerek Sayın Putin’in gerek Sayın Zelenski’nin bize duyduğu inançla bu işi bitirmiş olmak bizi keyifli kılacaktır.”
‘NATO’nun Türkiye’ye bakışı değişti’
NATO olağanüstü Önderler Doruğu’nda yaptığı bütün görüşmelerde NATO üyesi ülkelerin Türkiye’ye olumlu yaklaşımlarını gördüğünü tabir eden Erdoğan, “Türkiye’nin üstündeki sorumluluğun ve yaptığı bu ikili diyalogların ne kadar değerli olduğunu orada birfazlaca önder gündeme getirdi. Hele hele İstanbul’daki toplantıdan daha sonra çıkan sonuç de biroldukça Avrupa Birliği üyesi ülkeyi de NATO üyesi ülkeleri de Türkiye’ye yönelik farklı bir bakışa sevk etti. Tüm batıyı kastederek söylüyorum; artık bizim temennimiz şu, inşallah Türkiye’nin bütün başkanların gözündeki yeri epey daha farklı olacaktır. Bunu aldığımız geri dönüşlerle de görüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
‘Diyaloğumuzu sürdürmeyi önemsiyoruz’
Öte yandan Erdoğan, Rusya’ya yönelik yaptırımlara katılmayacaklarını ve bunun niçinlerini daha evvel tekraren deklare ettiklarını anımsattı.
Bir yandan Rusya’nın askeri faaliyetlerine reaksiyon ortaya koyarken bir yandan da diyaloğu sürdürmeyi önemsediklerini belirten Erdoğan, “Bu diyalog, yalnızca Ukrayna bağlamında değil bizi yakından ilgilendiren Suriye, Libya, Güney Kafkasya üzere bir fazlaca coğrafya bakımından değerlidir, gereklidir. Öbür yandan Abramoviç, Rus heyetinin bir üyesi olarak müzakerelere katılmıştır. Masaya kimin geldiğinden öte kim ismine geldiğine bakılmalı. Şayet Rusya ve Sayın Putin kendi heyetinin içerisine Abromoviç’i de tercih ederek koymuşsa demek ki inanmış, güvenmiş. O görüşmede herkesle olduğu üzere onunla da selamlaştık. Bu çalışmalara katılan tüm heyet üyelerine ben muvaffakiyetler diliyorum. Temenni ederim ki bu uğraşın sonucunu de en kısa vakitte bakılırsalim” formunda konuştu.
Erdoğan, “Türkiye’nin yaptırımlarla ilgili durumunda bir değişiklik yok değil mi?” sorusuna, “Şu ana kadar biz yaptırımlar noktasında rastgele bir tavır değişikliğine gitmediğimiz üzere, Rusya tarafınca da bu yaptırımlar zinciri içerisinde Türkiye’ye karşı rastgele bir uygulama yapılmadı.” karşılığını verdi.
İsrail ve gaz konusu
Dünyada ve Türkiye’deki kıymetli gündem hususlarından birisinin güç olduğu belirtilerek “Son periyotta Irak ve İsrail doğalgazla ait birtakım projelerle gündeme geldi. Türkiye, Avrupa’nın güç güvenliğini de başat aktör olarak görülüyor. Bu çerçevede Türkiye’nin güç diplomasisinin önünün açık olduğunu söyleyebilir miyiz? Bir de Brüksel dönüşü açıklamanız olmuştu, ‘Enerji kapıları açılacak, hatta bu nereden çıktı diyeceksiniz’ diye bununla ilgili bir ipucu verebilecek misiniz?” sorularına karşılık Erdoğan, şunları kaydetti:
“Biliyorsunuz, Sayın Herzog’un Türkiye’ye bir ziyareti oldu. Herzog’un bu ziyaretinde biz biroldukça mevzuyu etraflıca görüştüğümüz üzere, yüklü güç konusunu da görüştük. Güç konusunda da geçmişte İsrail ile Türkiye içinde kimi bağlar, münasebetler olmuştu. İş adeta bitme noktasına gelmişti ki -bu biçimde Netenyahu dönemiydi- olay bir anda aykırıya döndü. Zira İsrail’in güç ihracı noktasında düşündüğü yol, maliyeti prestijiyle uygun olmayan bir yol. Yani kalkıp İsrail’den Yunanistan’a denizin altından borular döşensin, buradan oraya gitsin, oradan Avrupa’ya dağılsın; bu olağan olacak bir iş değil. Yapılan maliyet hesapları sonucunda bu işin en uygun olanının Türkiye üzerinden bu doğal gazın çıkışı olduğu görülüyor. Onlar da alışılmış kendi ortalarında esasen bunu konuşuyorlar. Sonuçta kendileri de bu iş için en uygun yolun Türkiye üzerinden bunun yapılması dediler. Sayın Herzog’la yaptığımız toplantıda dedim ki fazla da uzatmadan ben Dışişleri Bakanı’mı, Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı’mı size göndereyim. Bölgeyle ilgili değerlendirmeleri Dışişleri Bakanı’mızla yapacağınız üzere Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı’mla da güç konusunu şu biçimde etraflıca bir görüşürseniz biz burada her şeye varız. Kâfi ki sizler bu bahiste samimi olarak ‘Tamam, biz bu adımı atıyoruz’ deyin. Sayın Herzog da buna hazır olduğunu gösteren bir yanıtla ‘Memnuniyetle’ dedi. ‘Ben Sayın Başbakan’a da bunu söyleyeceğim. Sayın Başbakan’ın Türkiye’ye gelişiyle bu mevzuyu onunla da bir masaya yatırırsanız isabetli olur.’ dedi. Ben de ‘memnun olurum’ dedim. Kendilerinde de bu mevzuda bu çalışma esasen başlamıştır büyük ihtimalle. Ramazan daha sonrası Bennett’le de bu mevzuyu bir görüşüp çabucak adımları atarsak İsrail-Türkiye buradaki beraberliği, bu süreci Doğu Akdeniz petrolüyle, doğal gazıyla ilgili süreci hızlandıracaktır. Bu mevzuda epey fazlaca umutluyum.
Öbür taraftan malum her yıl ramazanda maalesef Mescid-i Aksa ile ilgili hüzünlerimiz var, düşüncelerimiz var. Ben Sayın Cumhurbaşkanı’na onu da söylemiş oldum. ‘Her yıl bir düşünce yaşanıyor. Bu Ramazan Bayramı’nda Müslümanlar huzurlu bir Mescid-i Aksa ziyareti yapabilsin. Bu bahiste sizler de gereken dayanağı verin, bu ramazanda zahmetler yaşamayalım. bu biçimdece huzurlu bir Ramazan geçirmiş oluruz’ dedim.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Daha evvel ‘Önümüze güçte hayli daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda (Bu da nereden çıktı.) diyeceksiniz.’ formunda tabiriniz olmuştu. Bununla ilgili bir ipucu var mı?” sorusuna “Yani bu işte. Bundan daha hoş olur mu?” karşılığını verdi.
‘Erbakan Hocamı tanımaksa, ben en az Temel Beyefendi kadar tanırım’
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu, geçenlerde katıldığı bir programda, ‘Merhum Erbakan bugün yaşasaydı CHP’nin yanında yer alırdı’ diye bir tabir kullandı. Bu epey tartışıldı, fazlaca reaksiyon çekti. Bu kelama katılır mısınız ve ne dersiniz?” sorusu üzerine, şu görüşü paylaştı:
“Temel Bey’in ebedi alemden, Hocamla bu biçimde bir irtibatı nasıl kurduğunu anlamakta doğrusu zorlanıyorum. Haddine mi senin ya? Ne vakitten çıktı bu iş. Problem Erbakan Hocamı tanımaksa, ben en az Temel Beyefendi kadar tanırım. Ben Erbakan Hocamın, İstanbul üzere bir kentte gençlik kolları başkanlığından tutun vilayet başkanlığına varıncaya kadar teşkilatlarından geliyorum. Onun teşkilatında vilayet başkanlığını yapmışım. çabucak sonrasında bir daha Hocamın periyodunda merkez karar idare heyeti üyeliği yapmışım. Tereciye tere satmasınlar. Biliyoruz bu işleri. bu biçimde bir saçmalık olur mu? Herbiçimde o malum Kıbrıs hadisesi sebebiyle, oradan ilhamla bu biçimde bir şeyi söyleme noktasına gidiyor ki, elmayla armudu birbirine karıştırmamak lazım. O günün koşullarıyla daha sonrasındaki kaideler hiçbirbiriyle mukayese dahi edilmez ve bu biçimde bir benzetme olmaz. Çok yanlış bir şey. Hocamız, biroldukca adımlar atmıştır.”
Mevcut tabloda, Millet İttifakı ile Cumhur İttifakı içindeki farklılıklara dikkati çeken Erdoğan, şöyleki konuştu:
“Cumhur İttifakı’nda bizim MHP ile ortak yanlarımıza baktığımız vakit orada da yerlilik vardır, ulusallık vardır, vatanseverlik vardır. Bunların hepsinden öte burada ‘Bu vatan için ne yaptın?’ sorusuna bakıldığında orada bizim MHP ile AK Parti’nin önemli benzerlikleri vardır. BBP ile hakeza. Fakat Millet İttifakı’nda bakıyorsun bir tarafta PKK’nın Parlamentomuza sızmış olan uçları var. Bu terör örgütünün temsilcilerinin ortasında bulunduğu bir yapıyla bir ortaya gelmek, yani bu kalkıp da mukayese edilebilir mi? Şu anda ana muhalefet partisinin başındaki zat, bu terör örgütünün temsilcileriyle, mensuplarıyla devamlı el ele, kol kola. Yeri geldi Ankara’dan İstanbul’a yürüdüler, yeri geldi epeyce farklı yerlerde bir ortaya geldiler. Bütün bu gerçekler ortada. Öbür tarafta Türkiye’de bu denli atılan adımları silme uğraşında olan, yok farz eden bir yapıyla nasıl oluyor da bir ortaya geliyorsun?”
“Düşünün artık biz 18 Mart Çanakkale Köprüsü’nü yapıyoruz, adamlar bunu bile yok farz ediyorlar” diyen Erdoğan, şu tabirleri kullandı:
“Teşekkür eder insan. Bu kadar değerli, harika bir eser ortaya çıkıyor. Bu yapıttan kim istifade edecek? 85 milyon Türk evladı, ayrıyeten tüm insanlık buradan istifade edecek. Artık biz Tokat Havalimanı’nın açılışını yaptık. Niçin rahatsız oluyorsun? Tokat üzere bir kentimize milletlerarası bir havalimanının açılışını yapıyoruz. Artık inşallah Ramazan Bayramı’nın çabucak gerisinden Rize-Artvin Havalimanı ki dünyada beş tane deniz üzerinde havalimanı var. İki tanesi Türkiye’de. Ordu-Giresun bir, Rize-Artvin iki. Bunların ikisi deniz üzerinde. Buralarda havalimanı mı hayal ederlerdi? Yok. Artık buralarda havalimanlarımız var. Artık bunların sayısında 59’a gidiyoruz. İnşallah bu işi 60’a çıkaracağız ki kaygımız şu; Türkiye’nin neresine giderseniz gidin, bir vilayetten bir ile, rastgele bir yere gittiğiniz vakit, şu biçimde havalimanından indin, yarım saat 45 dakikada konutuna gidebilirsin. Çağdaşlık budur. Bütün bunlar, dünyanın imkanlarından halkını, vatandaşını istifade ettirmek içindir.”
‘İnşaat kesimi durursa adeta iktisatta hayat durur’
Erdoğan, “Pandemi vardı ve artık de savaş var. Bu, dünyada bir ekonomik daralmaya sebep oldu. Türkiye’de bunun yansımalarını yaşıyoruz. Devlet ve hükümet olarak siz daima feragat ediyorsunuz lakin o denli bir şey var ki, bu vakitte olağanüstü zenginleşenler, muazzam karlar elde edenler de var. Feragat etmesi gereken yalnızca devlet mi? Bunu nasıl değerlendirirsiniz?” sorusunu, şöyle yanıtladı:
“Bir gerçek var, o da şu. Endüstrici bu devir içerisinde önemli paralar kazandı. Lakin para kazanan ‘ben para kazandım’ demiyor. Tam tersine, daha ver diyor. Örneğin, altyapıda, üstyapıda müteahhit firmalar var. Kimi ıstıraplar yaşıyorlar. Maalesef çimento kesiminde, demir çelikte bu işi fırsata dönüştüren endüstriciler var. Bu bir gerçek. Bütün bunlara karşın, onlar artırım üstüne artırım yapıyorlar. Bir taraftan da bu meskenlerin, bu inşaatların yapılması lazım. Artık arkadaşlarla değerlendirmeleri yapıyoruz. Diyoruz ki, bunların üzerinde duralım, çalışalım. Fakat bir ülkede inşaat bölümü durursa adeta iktisatta hayat durur. Zira inşaat kesiminin durduğu yerde yaklaşık 250 civarında kalemde faaliyet gösteren firmalar durur. Bunları biz bir tarafa koyamayız ki. Onun için arkadaşlar şu anda bu işin de üzerinde çalışıyorlar.”
Erdoğan, o denli yahut bu biçimde mümkün olduğunca vatandaşı korumak, onları garanti altında tutmak için gerekenleri yapacaklarını lisana getirdi.
Bütün alanlarda stokçuluk yapanların üzerine gideceklerine dikkati çeken Erdoğan, “Biz artık ihracatta güzel bir noktadayız. İşte 250 milyar doların üzerine inşallah çıkacağız. Bütün bunlarla birlikte turizmde yavaş yavaş bir toparlanma başladı. Bir tarafta da Rusya-Ukrayna Savaşı var. Biz yalnızca 5 milyon civarında turisti Rusya’dan alıyorduk, 2 milyon 100 bin turisti Ukrayna’dan alıyorduk. Bunlar bizim için fazlaca hayli kıymetliydi. Artık natürel bu koşullarda birebir çekimi oralardan yapamayacağız. Onun için artık alışılmış farklı ülkelerden turist çekmenin uğraşı içerisindeyiz. Kültür ve Turizm Bakanı’mız bunun çalışmalarını yapıyor yahut farklı eserlerle açığı kapatmanın çabası içerisinde olacağız” dedi.
Kamu özel iş birliği projeleri
Cumhurbaşkanı Erdoğan, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu‘nun kamu-özel iş birliği ile yapılan projelere yönelik tenkitleri hatırlatılarak, “Siz bu projelere gelen tenkitlerin sebebinin yalnızca yapılma biçiminden mı yoksa öbür bir sebepten kaynaklandığını mı düşünüyorsunuz?” sorusu üzerine, şunları kaydetti:
“Yetişemediği üzüme koruk deme sorunu var ya, bununki bu. var ise alternatifin, alternatifi söyle. Bugün kamu-özel anlayışıyla dünyada bu çeşit yatırımların yapılması en gelişmiş ülkelerde bile var. Yani bugün Amerika bu türlü 1,5 trilyon dolarlık altyapı, üstyapı yatırımının planlamasını yapıyor. Almanya hakeza o denli. Biz ulusal bütçeye yük olmadan bu işleri nasıl yaparız, onun üzerine gidiyoruz. Biz kalkıp da bu yüklenici firmaya durup dururken, havadan para verecek değiliz ki. Nedir? Mukaveleye nazaran burada diyelim ki şu kadar sayıda araç yahut yolcu taşındı, taşınmadı; o farkı biz devlet olarak öderiz. Kaldı ki şimdiye kadar da geçiş sayıları, garanti edilenin üstünde olmuştur. Buradan niçin rahatsız oluyor ki o? Bu yatırımda, devletin cebinden 1 kuruş çıkmıyor. Fakat ben epeyce açık bir şey söyleyeceğim. Hazine’den 1 kuruş para çıkmayan bu biçimde dev yatırımlar için kalkıp da kredi alsanız, bu kredinin faiz hesabını yapın. Bu faiz hesabı sanki nereye varır? Bu faiz hesaplamasını yaptığınız vakit ona, o yıl yapacağınız ödemeyi buluyor mu? Bulmaz. Biz bunların hesaplarını fazlaca yaptık. O vergi memuru fakat ben ekonomistim. Aramızdaki fark bu. İşim benim bu işlerle geçti. Fakat ona bundan daha sonra esasen vergi memurluğu da vermezler zira SSK’de genel müdürken orayı batırdı. Merhum Savaş Ay programında, onun devrindeki hastanelerin halini göstermişti, bu biçimde bu işin hesabını ona nasıl sormuştu. O yavrular, beşerler imkansızlıklar sebebiyle o hastanelerde ne hale düşmüştü, o günleri hatırlayalım.”
Erdoğan, Karabağ’da son günlerde Azerbaycan ve Ermenistan içinde yaşanan tansiyona ait soru üzerine, Azerbaycan’ın Üçlü Bildiri’nin kararlarına tam olarak uyduğunu, ötürüsıyla Azerbaycan tarafınca bir ihlalin kelam konusu olmadığını söylemiş oldu.
Burada Azerbaycan’a yönelik bir taarruz kelam konusu olduğu için savunma içerikli bir karşılık olduğunu vurgulayan Erdoğan, “Esas olan Üçlü Bildiri kararlarına uygun olarak Ermenistan silahlı ögelerinin Azerbaycan’ın milletlerarası kabul görmüş topraklarından büsbütün çıkarılmasının temin edilmesidir” dedi.