Yaklaşık dört gün daha sonra bitecek olan Çin Komünist Partisi (ÇKP) 20. Kongresi yalnızca Çin’in önümüzdeki beş yıllık liderliğini belirlemiş olmayacak. Bunun elbette dünya siyasetini etkileyen sonuçları da olacak. Kolay değil, günümüzün harika devletlerinden biri Çin, oradaki gelişmeler az ya da epey dünya siyasetini de belirler bir değere sahip.
Bilindiği üzere 96 milyon üyesi olan bir parti ÇKP. emsalsiz önder olan Devlet Lideri Şi Cinping’in gücü ortada lakin parti liderliği, ortasında yedi üyeli Politbüro Daimi Komitesi’nin de bulunduğu 25 üyeli Politbüro’da toplanmış durumda.
“Her şeyin Başkanı”
Şi’nin yükselişi incelenmeye bedel. Partinin 2012 Kasım ayında düzenlenen18. Kongresi’nde Genel Sekreter olduktan daha sonra, 2013 yılı başında hem Merkezi Askeri Kurul (CMC) Lideri birebir vakitte Çin Devlet Lideri olarak atanmıştı, bilindiği üzere. Bu çok kuvvetli bir konum olağan. Bunu yolsuzluğa karşı verdiği hayli önemli gayret ile partiyi “düzeltme” nedeni öne sürülerek rakiplerini tasfiye etmesine borçlu. Yaptığı kıymetli değişikliklerden biri Çin karar alma yapısını devlet kurumlarından uzaklaştırıp başkanlığını kendisinin yaptığı, yakın destekçilerinden oluşan “çekirdek grup”a devretmesi. Bu niçinle Çin’de Şi “her şeyin Başkanı” durumunda artık.
Çin anayasasına “Şi Cinping Düşüncesi” kavramını da yerleştirdikten daha sonra neredeyse kendisini Mao ile eşitlemiş de oldu.Hakkında yapılan “tek adam”lık eleştirisini hakikat çıkaran adımlarından birisi de, 2018’de Devlet Başkanlığı için getirilmiş olan iki periyot sınırlamasını kaldırması. halbuki Şi, 2013-2023 yılları içindeki beşer yıllık 2 periyot için seçilmişti. Artık bir devir daha başkanlık yapmak için 20. Kongre’den karar geçirmeye çalışacak. 20. Kongre’yi kıymetli kılan niçinlerden biri de bu.
Şi zorlanabilir
Buraya kadar, hedefleri her her neyse gerçekleştirme konusunda âlâ sayılır Şi fakat kolay olmayan kimi siyasi amaçları daha var olağan. Bunlardan biri fazlaca sayıda destekçisini başta Politbüro olmak üzere kuvvetli pozisyonlara getirmek. Bunu yaparken zorlanabilecek üzere görünüyor. Zira ÇKP ortasında gayret etmesi gereken fazlaca küme var. Eski önder Jiang Zeming ile eski lderlerden Hu Jintao ile ilişkili olanlar ile şu anda Başbakan (hem de Politbüro Daimi Komitesi’nin 2 numarasıdır) Li Keqiang tarafınca yönetilen Komünist Gençlik Birliği en bariz kümeler. Bu niçinle başta Politbüro olmak üzere parti kademelerine yapılacak atamalar fazlaca fazlaca kıymetli.
Politbüro ile Daimi Komite’deki koltuk sayısı değişime açık durumda. Daimi Komite’nin koltuk sayısı (şu an yedi) dokuza çıkabilir, beşe indirilebilir ya da birebir kalabilir. Bunu Kongre sonuçlandığında öğrenebileceğiz lakin. Lakin bu Şi’nin işinin kolay olmayacağını gösteriyor bize. Çoklukla, evvelki kongrelerden anımsadığımız, konumların mevcut idarenin isteği doğrultusunda şekillendiğidir. Bakalım bu sefer de o denli mi olacak?
Yaş sonu: Avantajlı da olabilir aykırısı de
Diğer değerli bir bahis da doğal ki ÇKP Politbürosu üyelerinin emeklilik yaş hududu. Burada “7 aşağı 8 yukarı” kuralını anımsayalım. Bu, parti kongresi sırasında yaşları 67 ya da altında olan üyelerin bir daha atanmaya uygun olduğu, 68 yaşından büyük olanların da emekli olmalarını içeren bir kuraldır. Daha doğrusu kuraldı demek gerek zira Şi 69 yaşında olduğuna göre bu fazlacatan bozulmuş olmalı. Şİ her ne kadar bozduysa da bunun ziyanını gorebilir. Bu kural büsbütün terk edilirse Şi yaşlı rakiplerini bakılırsavden alamayacak demektir bu. Partiyi gençleştirme uğraşlarını zora sokabilir yani.
Eğer bu yaş hududu kuralı korunursa yedi üyeli Politbüro Daimi Komitesi’nin iki üyesi Li Zhanshu ile Han Zheng istifaya hazırlanıyor. Li, Daimi Komite’nin de üyesi olan Şi’nin müttefiki olarak biliniyor. 72 yaşında olduğu için ayrılması kesin. Han ise Jiang Taban’ın hizbinin bir üyesi. Geriye dört koltuk kalıyor ötürüsıyla Şi, yaş hududunu aşağı çekerek “1955 Kuşağı” üyelerinden kimilerini yani Li Keqiang, Wang Yang ile Wang Huning’ı da emekliliğe zorlayabilir.
İlk evrede Şi, Başbakan Li Keqiang’ın yerine bir müttefikini getirmek için çalışacak. Bu Kongre’nin kilit değerde hususlarından biri. Daha bunun Politbüro ortasındaki istikrarları var. Partiyi/ülkeyi yöneten bu kıymetli kurumda kimlerin olabileceğine ait fazlaca senaryo lisana getiriliyor. Yazması uzun sürer.
Çin’in/partinin iç meseleleri üzere görülebilir fakat Kongre’den çıkacak sonuç Çin liderliğinin tutacağı bundan daha sonraki yolun ne olacağını da göstereceği için dünyanın ilgisini çekiyor haklı olarak.
Çin’de işler sanıldığı üzere yolunda mı? ABD, Rusya üzere ülkelerle ilgiler nasıl seyredecek? Tüm bunlar Kongre kararınun merakla beklenmesinin sebebi.
Ekonomik açıdan Çin’in ne durumda olduğunu da doğrusu bilemiyoruz, zira Çin idaresi, Parti Kongresi’nde açıklama yapmadan büyüme ile başka ekonomik dataların yayımlanmasını erteledi.
İşte bakın bu epey ancak fazlaca enteresan.
Bilindiği üzere 96 milyon üyesi olan bir parti ÇKP. emsalsiz önder olan Devlet Lideri Şi Cinping’in gücü ortada lakin parti liderliği, ortasında yedi üyeli Politbüro Daimi Komitesi’nin de bulunduğu 25 üyeli Politbüro’da toplanmış durumda.
“Her şeyin Başkanı”
Şi’nin yükselişi incelenmeye bedel. Partinin 2012 Kasım ayında düzenlenen18. Kongresi’nde Genel Sekreter olduktan daha sonra, 2013 yılı başında hem Merkezi Askeri Kurul (CMC) Lideri birebir vakitte Çin Devlet Lideri olarak atanmıştı, bilindiği üzere. Bu çok kuvvetli bir konum olağan. Bunu yolsuzluğa karşı verdiği hayli önemli gayret ile partiyi “düzeltme” nedeni öne sürülerek rakiplerini tasfiye etmesine borçlu. Yaptığı kıymetli değişikliklerden biri Çin karar alma yapısını devlet kurumlarından uzaklaştırıp başkanlığını kendisinin yaptığı, yakın destekçilerinden oluşan “çekirdek grup”a devretmesi. Bu niçinle Çin’de Şi “her şeyin Başkanı” durumunda artık.
Çin anayasasına “Şi Cinping Düşüncesi” kavramını da yerleştirdikten daha sonra neredeyse kendisini Mao ile eşitlemiş de oldu.Hakkında yapılan “tek adam”lık eleştirisini hakikat çıkaran adımlarından birisi de, 2018’de Devlet Başkanlığı için getirilmiş olan iki periyot sınırlamasını kaldırması. halbuki Şi, 2013-2023 yılları içindeki beşer yıllık 2 periyot için seçilmişti. Artık bir devir daha başkanlık yapmak için 20. Kongre’den karar geçirmeye çalışacak. 20. Kongre’yi kıymetli kılan niçinlerden biri de bu.
Şi zorlanabilir
Buraya kadar, hedefleri her her neyse gerçekleştirme konusunda âlâ sayılır Şi fakat kolay olmayan kimi siyasi amaçları daha var olağan. Bunlardan biri fazlaca sayıda destekçisini başta Politbüro olmak üzere kuvvetli pozisyonlara getirmek. Bunu yaparken zorlanabilecek üzere görünüyor. Zira ÇKP ortasında gayret etmesi gereken fazlaca küme var. Eski önder Jiang Zeming ile eski lderlerden Hu Jintao ile ilişkili olanlar ile şu anda Başbakan (hem de Politbüro Daimi Komitesi’nin 2 numarasıdır) Li Keqiang tarafınca yönetilen Komünist Gençlik Birliği en bariz kümeler. Bu niçinle başta Politbüro olmak üzere parti kademelerine yapılacak atamalar fazlaca fazlaca kıymetli.
Politbüro ile Daimi Komite’deki koltuk sayısı değişime açık durumda. Daimi Komite’nin koltuk sayısı (şu an yedi) dokuza çıkabilir, beşe indirilebilir ya da birebir kalabilir. Bunu Kongre sonuçlandığında öğrenebileceğiz lakin. Lakin bu Şi’nin işinin kolay olmayacağını gösteriyor bize. Çoklukla, evvelki kongrelerden anımsadığımız, konumların mevcut idarenin isteği doğrultusunda şekillendiğidir. Bakalım bu sefer de o denli mi olacak?
Yaş sonu: Avantajlı da olabilir aykırısı de
Diğer değerli bir bahis da doğal ki ÇKP Politbürosu üyelerinin emeklilik yaş hududu. Burada “7 aşağı 8 yukarı” kuralını anımsayalım. Bu, parti kongresi sırasında yaşları 67 ya da altında olan üyelerin bir daha atanmaya uygun olduğu, 68 yaşından büyük olanların da emekli olmalarını içeren bir kuraldır. Daha doğrusu kuraldı demek gerek zira Şi 69 yaşında olduğuna göre bu fazlacatan bozulmuş olmalı. Şİ her ne kadar bozduysa da bunun ziyanını gorebilir. Bu kural büsbütün terk edilirse Şi yaşlı rakiplerini bakılırsavden alamayacak demektir bu. Partiyi gençleştirme uğraşlarını zora sokabilir yani.
Eğer bu yaş hududu kuralı korunursa yedi üyeli Politbüro Daimi Komitesi’nin iki üyesi Li Zhanshu ile Han Zheng istifaya hazırlanıyor. Li, Daimi Komite’nin de üyesi olan Şi’nin müttefiki olarak biliniyor. 72 yaşında olduğu için ayrılması kesin. Han ise Jiang Taban’ın hizbinin bir üyesi. Geriye dört koltuk kalıyor ötürüsıyla Şi, yaş hududunu aşağı çekerek “1955 Kuşağı” üyelerinden kimilerini yani Li Keqiang, Wang Yang ile Wang Huning’ı da emekliliğe zorlayabilir.
İlk evrede Şi, Başbakan Li Keqiang’ın yerine bir müttefikini getirmek için çalışacak. Bu Kongre’nin kilit değerde hususlarından biri. Daha bunun Politbüro ortasındaki istikrarları var. Partiyi/ülkeyi yöneten bu kıymetli kurumda kimlerin olabileceğine ait fazlaca senaryo lisana getiriliyor. Yazması uzun sürer.
Çin’in/partinin iç meseleleri üzere görülebilir fakat Kongre’den çıkacak sonuç Çin liderliğinin tutacağı bundan daha sonraki yolun ne olacağını da göstereceği için dünyanın ilgisini çekiyor haklı olarak.
Çin’de işler sanıldığı üzere yolunda mı? ABD, Rusya üzere ülkelerle ilgiler nasıl seyredecek? Tüm bunlar Kongre kararınun merakla beklenmesinin sebebi.
Ekonomik açıdan Çin’in ne durumda olduğunu da doğrusu bilemiyoruz, zira Çin idaresi, Parti Kongresi’nde açıklama yapmadan büyüme ile başka ekonomik dataların yayımlanmasını erteledi.
İşte bakın bu epey ancak fazlaca enteresan.