Fransızlar kibirli mi? Macron’un ağzından kaçan o söz

Fergus

New member
Yeni bir şey değil bu. ömründe tek bir Fransız görmemiş olanımız bile sorulsa “Fransızların kibirli” olduğunu söyleyecektir. İngilizlerin soğuk, ABD’lilerin şımarık, İskoçyalıların cimri, İrlandalıların saf olunduğuna inanıldığı üzere. Birinci ikisi için söylenenler bir modül gerçeklik taşır fakat son ikisi emperyal bakışın İskoç ile İrlandalı toplumlara düpedüz iftirasıdır. Ne İskoçlar cimridir, ne İrlandalılar saf.

Var bu biçimde değerlendirmeler. Bizde de Musevilerin cimri, eli sıkı olduğuna ait bir tevatür vardır. Son senelerda bu hoş latifenin tadını kaçırıp ırkçılık kokan bir nahoşluğa dönüştürdüler, ne yazık ki. Şu meşhur “Bizi geriden vuran” klişesinin muhatabı Arapların hiç hijyenle bağlantıları olmadığını söyleyenlerimiz de fazlacatur. Hakkında kesinlikle bir iki laf ettiğimiz ne hayli topluluk var.

Saçma sapan niçinler

Önyargı berbat alışılmış. Ancak oluşuyor işte başlarda. Bunun bir dolu sebebi vardır herbiçimde, birden fazla da anlamsızdır kuşkusuz. Çehov’un bir hikayesinde rastlamıştım sanırım, hikaye kahramanı Almanya’dayken elini bir su birikintisine soktuktan daha sonra “su da buz üzereymiş kahrolası Almanlar” der, mesela. Bunun üzere yani.

Halkların birbirine bu tıp yakıştırmalarından haberdarız lakin Fransa Devlet Lideri Emmanuel Macron üzere, kendi ulusu hakkında söylenenleri doğrulayan birine pek sık rastlanmaz. Tayland’ın başşehri Bangkok’ta, Fransızların “kibirli” olduklarını şu cümlelerle söz etmiş: “Bizi bu kadar özel kılan şey, tahminen de hayli gururlu Fransızların sahip olduğu imajın tersine, tahminen kimi vakit biraz kibirli, gerçekte kendimizden epey fazla kuşku duymamızdır”. Ülkesinde kıyamet koptu doğal. Çabucak her bölümden Macron’a tenkitler var.

Fransa’ya yolu düşenler bu ülke beşerinin “kibirli” olduğunu sanmalarına yol açacak tecrübeler hayatışlardır eminim. yıllar evvel Paris’e gittiğimde bildikleri biçimde İngilizce konuşmadıklarına şahidim karşılaştığım Fransızların. Bu kibirden çok İngilizlere duyulan tarihi husumetle ilgili natürel.

En kibirli onlarmış

Herhangi bir toplumu toptan pahalandıran tek bir sıfat olduğuna inananlardan değilim. ötürüsıyla Fransızların tümü için kullanılan “kibirli” tanımlaması da bana uzak. Fakat onların nitekim de “kibirli” olduğunu düşünenler var. Sayıları da çok fazla.

Şimdilerde durum nedir bilemem lakin 2013’te yapılan bir anketin sonuçları (iyi ki not almışım) Avrupa Birliği (AB) ülkeleri içinde en kibirli ülkenin Fransa olduğunu ortaya koymuştu. Ünlü Pew Araştırma Merkezi’nin “Avrupa’da Stereotipleştirme” anketinden kelam ediyorum. Pew’in Almanya, Fransa, Polonya, Birleşik Krallık, Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, İtalya ile İspanya’dan 7 bin 646 bireyle yaptığı ankette çıkan sonuç Fransızların kibirli olduğuydu. Sözkonusu ankette en sağlam ülke olarak belirlenen Almanya’nın hem de “en acımasız” ülke olarak belirlendiğini de anımsatayım.

Fransızlar nitekim kibirliler mi? Biri bana sorsa basitçe ‘evet’ diyemem. Zira kibirden anlaşılması gerekenin ne olduğunu bilmiyorum tam olarak. Diğerine üstten bakmaksa bizim de elimize su dökülmez o mevzuda. Küçümsemediğimiz bir toplum yok şu yeryüzünde. Bildiğim şu; Fransız İhtilali’nin bir mirası ya da alışkanlığı olarak son derece ‘eleştirel’ bir kültürü var Fransızların. Bu eleştirel tavır bazılarına sevimsiz gelebilir. Tarihle övünmekse bu her toplumu kibirli yapar. bir daha kendimizi hatırlayalım.

Övünmekte haklı

Ancak Fransız İhtilali’nin kimi kavramları günlük ömrümüzde bile yer almış durumda. Milliyet, sağcılık, solculuk vs daima o ihtilalin literatüründen kalanlar. Bu niçinle rastgele bir Fransızın insanlık ailesine kattığı bu kavramlar yüzünden bile övünmesi anlaşılabilir. Lakin sağcı bir Fransız bu tarihten diğerlerine üstten bakmasını gerektiren sonuçlar da çıkarabilir. Sağcının işi de o esasen.

Macron “kibirli” olduklarını yarım ağızla olsa da kabul etmiş, o denli görünüyor. Aslında Macron pozisyonundakilerin halklarına yönelik tenkitler getirmesinde sayısız fayda var. Keşke her devlet lideri yapsa bunu. Oy almak için işi “halk”ta olmayan özellikler uydurmaya kadar götürenler de var malum.

Bilerek mi yaptı bilmeyerek mi bilinmez lakin Macron düzgün bir örnek oldu bu hususta. Keşke devam etseydi. Fakat o Fransız kibrinin, (biz ona emperyalizm diyoruz) genel olarak Afrika, özel olarak da Kuzey Afrika’da neler yaptığını da söylemeliydi. Cezayir’de yaptığı katliam için özür dilemedi Fransa. Ruanda’daki etnik çatışmada 800 bin kişinin vefatından sorumlu bulunmasına karşın bu bahiste asla hesap vermedi. Bugün Mali’de de tıpkı uğursuz işleri yapıyor. Libya’ya tek başına bomba yağdırması, Lübnan’ın istikrarsızlığından yarar çıkarmaya çalışması, Ukrayna’da savaşın sürmesini isteyen koalisyonun bir modülü olması, bunların hepsi “kibir”den daha büyük cürümler.

Hadi Macron, bir diğer yurtdışı seyahatinde buınlardan da kelam et.