Solomon Adaları Başbakanı Manasseh Sogavare’nin Çin’le imzaladıkları yeni güvenlik mutabakatının “Çin yahut hiç bir devletin ülkede askeri bir üs kurmasına imkan sağlamadığını” açıklamasına karşın Solomon Adaları, dünya siyasetinin gündeminde yer almaya devam ediyor.
Beijing ve Honiara idareleri içinde imzalanan Solomon Adaları Paktı mutabakatına karşı çıkan Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya ve ABD idareleri, mutabakat kapsamında Çin’in Pasifikteki yayılma stratejisinde Solomon Adaları’nı “tramplen” olarak kullanacağını argüman ediyor.
Muahede metni basına sızdırılmıştı
Mutabakat metni olduğu ileri sürülen evrakların, 24 Mart’ta birinci defa basına sızdırılmasından bu yana hem Pekin tıpkı vakitte Honiara idaresine tasalarını ileten Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya ve ABD mutabakatın bölge barışını tehlikeye atacağını savunuyor.
Fakat sözkonusu devletler ve ülke ortasından gelen tepkililerin yersiz olduğunu belirten Başbakan Sogavare, muahedenin bölgesel güvenliği zayıflatmayacağından ve baltalamayacağından emin olduğunu tabir ediyor.
Çin, Pasifik’te askeri gücünü artırmaya mı çalışıyor?
Muahede teklifinin Çin’in fikri olduğunu ve teklifin Pekin’den geldiğini tez eden Beyaz Saray, Çin’i Güney Pasifik’te yaptığı müzakerelerle küçük bölgelere karanlık ve bilinmeyen muahedeler sunmakla suçluyor.
ABD’den gelen tenkitleri kabul etmeyen ve ülkesinin Solomon Adaları ile iş birliğinin öteki hiç bir tarafı gaye almadığını söyleyen Çin’in Washington Büyükelçiliği Sözcüsü Liu Pengyu, “Solomon Adaları üzere Pasifik Adası ülkeleri; Avustralya, Yeni Zelanda ve Japonya ile güvenlik iş birliği yapabilirken öteki ülkelerle de iş birliği yapma hakları var olağan olarak” sözünü kullanmıştı.
Avustralya, Çin askeri varlığını yakınında istemiyor
Mutabakattan haberdar olmasından bu yana alarmda olan Avustralya, Cairns kentinde yaklaşık 2 bin kilometre uzaklıktaki Solomon Adaları’nda Çin askeri varlığını istemediğini açıkça tabir ediyor.
Pasifik Bakanı Zed Seselja’yı Solomon Adaları’na gönderen ve Sogavare’den muahedeyi imzalanmamasını “saygılı bir biçimde” rica eden Avustralya, imzaların atılmasına pürüz olamamıştı.
‘Kırmızı çizgi’ uyarısı
Avustralya Başbakanı Scott Morrison, Çin’in rastgele bir Pasifik ülkesinde askeri üs inşa etmesinin Avustralya ve ABD için “kırmızı çizgi” olacağını belirtmişti. Lakin Morrison, Sogavare hükümetinin bir askeri üs kurulmasına müsaade vermeye niyeti olmadığını söylemesinden de memnuniyet duyduğunu açıklamıştı.
Morrison idaresine ilgisizlik suçlaması
Genel seçim kampanyalarının sürdüğü Avustralya’da, Başbakan Morrison idaresindeki koalisyon hükümetini, iklim değişikliği ve ekonomik konularda zorluklar yaşayan Pasifik ülkeleriyle ilgilenmemekle suçlayan ana muhalefetteki Emekçi Partisi, 21 Mayıs’taki seçimleri kazanmaları durumunda bölge ülkeleriyle yakından ilgilenecekleri kelamını veriyor.
Bölgedeki ülkelerin bir daha Avustralya’yı birinci tercih olarak görmelerini sağlayacaklarını taahhüt eden Emekçi Partisi Sözcüsü ve Gölge Dışişleri Bakanı Penny Wong, “Scott Morrison’un yarattığı boşluk, bizim çıkarlarımızı ve kıymetlerimizi paylaşmayan diğerleri tarafınca dolduruluyor” dedi.
ABD’den askeri üs uyarısı
Yaklaşık iki hafta evvel Avustralya’yı ziyarete eden ABD Deniz Piyadeleri Kumandanı General David Berger’in, Solomon Adaları’nın imzalayacağı mutabakattan ileride pişmanlık duyabileceğini açıklamasının akabinde Ulusal Güvenlik Kurulu’ndan Kurt Campbell, Çin’in fiili bir askeri varlık oluşturma istikametindeki her adımı karşısında ABD’nin “buna bakılırsa karşılık vereceğini” ihtarında bulunmuştu.
Muahedeye reaksiyon gösteren ve Pasifik’te kelam konusu muahedenin imzalanmasına gerek duyulacak gelişme olmadığına dikkati çeken Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern, Beijing idaresiyle “doğal karşılıklı çıkar” alanlarında bir arada çalışmanın kaide olduğunu savunuyor.
Japonya Başbakanı Kişida Fumio, Çin’in Pasifik’teki ada ülkelerine yönelik ataklarını yakından izlediklerini lisana getirirken Japonya Kabine Baş Sekreter Yardımcısı Kihara Seiji, sözkonusu mutabakatın “tüm Pasifik bölgesinin güvenliğini etkileyebileceğini” söylemişti.
Çin’in Güney Pasifik’te yolu açıldı
Pasifik bölgesine yönelik çalışmalarıyla bilinen uzmanlara göre, Solomon Adaları Paktı’nın imzalanması, Çin ordusunun Güney Pasifik’e erişmesinin yolunu açıyor.
Hawaii Üniversitesinde Pasifik Adaları araştırmaları profesörü Tarcisius Kabutaulaka, Çin’in adalarda askeri üs kurmasa da yaptığı mutabakatlarla Pasifik’te sağlam bir yer edinmeye çalıştığını lisana getirdi.
Avustralya’nın kuzeydoğusundan Peru açıklarına kadar uzanan Güney Pasifik’in global bir askeri güç olmak isteyen Çin için değerli olduğunu söyleyen Washington merkezli niyet kuruluşu Stimson Center’dan Yun Sun, “Çin, rakibi ABD ve öteki Batılı güçlerin yaptığı üzere kıyılarının yakınında, denizlerin ötesinde deniz gücü inşa ediyor” sözünü kullandı.
Tokyo’daki Sasakawa Barış Vakfı’nın Okyanus Siyasetleri Araştırma Enstitüsünden Fabrizio Bozzato ise Çin’in nihayetinde Batılı güçlere karşı bir istikrar noktası olarak görülmek istediğini söylemiş oldu.
Bozzato, “Pekin, Avustralya’ya en yakın Pasifik bölgesine yerleşmeye ve alternatif güvenlik ortağı rolünü üstlenmeye çalışıyor ve başarılı da oldu” dedi.
Solomon Adaları’nın değeri
İkinci Dünya Savaşı’nda Japonya’nın 3. savunma çizgisini kurduğu ülkenin en büyük adası Guadalcanal’de yaşanan ve tarihe “Guadalcanal Muharebesi” olarak geçen savaşı mahallî halkın sayesinde kazanan ABD ve müteferrikleri Japonya’ya karşı büyük bir zafer elde etmişti.
Mutabakatın gündeme gelmesiyle Guadalcanal Muharebesi’ne atıfta bulunan Avustralya Savunma Bakanı Peter Dutton, Solomon Adaları’nın o gün olduğu kadar bugün de Avustralya için fazlaca kıymetli olduğunu vurgulamıştı.
Hükümetin yolsuzluk yaptığı argümanıyla Kasım 2021’de başlayan protestoların şiddet olaylarına dönüşmesiyle gündeme gelen Solomon Adaları, mevcut mutabakatlar uyarınca Avustralya, Yeni Zelanda ve Fiji’den güvenlik kuvvetleri talebinde bulunmuştu.
Durumun olağana dönmesinin akabinde bu kere de Çin ile yaptığı güvenlik mutabakatıyla gündemdeki yerini koruyan yaklaşık 685 bin nüfuslu Solomon Adaları, 6 büyük ve 900’den çok küçük adadan oluşuyor.
Birleşik Krallık’ın 1893’te adalar üzerinde hakimiyet kurmasıyla İngiliz Milletler Topluluğu’na dahil olan Solomon Adaları, 7 Temmuz 1978’de bağımsızlığına kavuşmasından bu yana monarşiyle yönetiliyor.
Beijing ve Honiara idareleri içinde imzalanan Solomon Adaları Paktı mutabakatına karşı çıkan Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya ve ABD idareleri, mutabakat kapsamında Çin’in Pasifikteki yayılma stratejisinde Solomon Adaları’nı “tramplen” olarak kullanacağını argüman ediyor.
Muahede metni basına sızdırılmıştı
Mutabakat metni olduğu ileri sürülen evrakların, 24 Mart’ta birinci defa basına sızdırılmasından bu yana hem Pekin tıpkı vakitte Honiara idaresine tasalarını ileten Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya ve ABD mutabakatın bölge barışını tehlikeye atacağını savunuyor.
Fakat sözkonusu devletler ve ülke ortasından gelen tepkililerin yersiz olduğunu belirten Başbakan Sogavare, muahedenin bölgesel güvenliği zayıflatmayacağından ve baltalamayacağından emin olduğunu tabir ediyor.
Çin, Pasifik’te askeri gücünü artırmaya mı çalışıyor?
Muahede teklifinin Çin’in fikri olduğunu ve teklifin Pekin’den geldiğini tez eden Beyaz Saray, Çin’i Güney Pasifik’te yaptığı müzakerelerle küçük bölgelere karanlık ve bilinmeyen muahedeler sunmakla suçluyor.
ABD’den gelen tenkitleri kabul etmeyen ve ülkesinin Solomon Adaları ile iş birliğinin öteki hiç bir tarafı gaye almadığını söyleyen Çin’in Washington Büyükelçiliği Sözcüsü Liu Pengyu, “Solomon Adaları üzere Pasifik Adası ülkeleri; Avustralya, Yeni Zelanda ve Japonya ile güvenlik iş birliği yapabilirken öteki ülkelerle de iş birliği yapma hakları var olağan olarak” sözünü kullanmıştı.
Avustralya, Çin askeri varlığını yakınında istemiyor
Mutabakattan haberdar olmasından bu yana alarmda olan Avustralya, Cairns kentinde yaklaşık 2 bin kilometre uzaklıktaki Solomon Adaları’nda Çin askeri varlığını istemediğini açıkça tabir ediyor.
Pasifik Bakanı Zed Seselja’yı Solomon Adaları’na gönderen ve Sogavare’den muahedeyi imzalanmamasını “saygılı bir biçimde” rica eden Avustralya, imzaların atılmasına pürüz olamamıştı.
‘Kırmızı çizgi’ uyarısı
Avustralya Başbakanı Scott Morrison, Çin’in rastgele bir Pasifik ülkesinde askeri üs inşa etmesinin Avustralya ve ABD için “kırmızı çizgi” olacağını belirtmişti. Lakin Morrison, Sogavare hükümetinin bir askeri üs kurulmasına müsaade vermeye niyeti olmadığını söylemesinden de memnuniyet duyduğunu açıklamıştı.
Morrison idaresine ilgisizlik suçlaması
Genel seçim kampanyalarının sürdüğü Avustralya’da, Başbakan Morrison idaresindeki koalisyon hükümetini, iklim değişikliği ve ekonomik konularda zorluklar yaşayan Pasifik ülkeleriyle ilgilenmemekle suçlayan ana muhalefetteki Emekçi Partisi, 21 Mayıs’taki seçimleri kazanmaları durumunda bölge ülkeleriyle yakından ilgilenecekleri kelamını veriyor.
Bölgedeki ülkelerin bir daha Avustralya’yı birinci tercih olarak görmelerini sağlayacaklarını taahhüt eden Emekçi Partisi Sözcüsü ve Gölge Dışişleri Bakanı Penny Wong, “Scott Morrison’un yarattığı boşluk, bizim çıkarlarımızı ve kıymetlerimizi paylaşmayan diğerleri tarafınca dolduruluyor” dedi.
ABD’den askeri üs uyarısı
Yaklaşık iki hafta evvel Avustralya’yı ziyarete eden ABD Deniz Piyadeleri Kumandanı General David Berger’in, Solomon Adaları’nın imzalayacağı mutabakattan ileride pişmanlık duyabileceğini açıklamasının akabinde Ulusal Güvenlik Kurulu’ndan Kurt Campbell, Çin’in fiili bir askeri varlık oluşturma istikametindeki her adımı karşısında ABD’nin “buna bakılırsa karşılık vereceğini” ihtarında bulunmuştu.
Muahedeye reaksiyon gösteren ve Pasifik’te kelam konusu muahedenin imzalanmasına gerek duyulacak gelişme olmadığına dikkati çeken Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern, Beijing idaresiyle “doğal karşılıklı çıkar” alanlarında bir arada çalışmanın kaide olduğunu savunuyor.
Japonya Başbakanı Kişida Fumio, Çin’in Pasifik’teki ada ülkelerine yönelik ataklarını yakından izlediklerini lisana getirirken Japonya Kabine Baş Sekreter Yardımcısı Kihara Seiji, sözkonusu mutabakatın “tüm Pasifik bölgesinin güvenliğini etkileyebileceğini” söylemişti.
Çin’in Güney Pasifik’te yolu açıldı
Pasifik bölgesine yönelik çalışmalarıyla bilinen uzmanlara göre, Solomon Adaları Paktı’nın imzalanması, Çin ordusunun Güney Pasifik’e erişmesinin yolunu açıyor.
Hawaii Üniversitesinde Pasifik Adaları araştırmaları profesörü Tarcisius Kabutaulaka, Çin’in adalarda askeri üs kurmasa da yaptığı mutabakatlarla Pasifik’te sağlam bir yer edinmeye çalıştığını lisana getirdi.
Avustralya’nın kuzeydoğusundan Peru açıklarına kadar uzanan Güney Pasifik’in global bir askeri güç olmak isteyen Çin için değerli olduğunu söyleyen Washington merkezli niyet kuruluşu Stimson Center’dan Yun Sun, “Çin, rakibi ABD ve öteki Batılı güçlerin yaptığı üzere kıyılarının yakınında, denizlerin ötesinde deniz gücü inşa ediyor” sözünü kullandı.
Tokyo’daki Sasakawa Barış Vakfı’nın Okyanus Siyasetleri Araştırma Enstitüsünden Fabrizio Bozzato ise Çin’in nihayetinde Batılı güçlere karşı bir istikrar noktası olarak görülmek istediğini söylemiş oldu.
Bozzato, “Pekin, Avustralya’ya en yakın Pasifik bölgesine yerleşmeye ve alternatif güvenlik ortağı rolünü üstlenmeye çalışıyor ve başarılı da oldu” dedi.
Solomon Adaları’nın değeri
İkinci Dünya Savaşı’nda Japonya’nın 3. savunma çizgisini kurduğu ülkenin en büyük adası Guadalcanal’de yaşanan ve tarihe “Guadalcanal Muharebesi” olarak geçen savaşı mahallî halkın sayesinde kazanan ABD ve müteferrikleri Japonya’ya karşı büyük bir zafer elde etmişti.
Mutabakatın gündeme gelmesiyle Guadalcanal Muharebesi’ne atıfta bulunan Avustralya Savunma Bakanı Peter Dutton, Solomon Adaları’nın o gün olduğu kadar bugün de Avustralya için fazlaca kıymetli olduğunu vurgulamıştı.
Hükümetin yolsuzluk yaptığı argümanıyla Kasım 2021’de başlayan protestoların şiddet olaylarına dönüşmesiyle gündeme gelen Solomon Adaları, mevcut mutabakatlar uyarınca Avustralya, Yeni Zelanda ve Fiji’den güvenlik kuvvetleri talebinde bulunmuştu.
Durumun olağana dönmesinin akabinde bu kere de Çin ile yaptığı güvenlik mutabakatıyla gündemdeki yerini koruyan yaklaşık 685 bin nüfuslu Solomon Adaları, 6 büyük ve 900’den çok küçük adadan oluşuyor.
Birleşik Krallık’ın 1893’te adalar üzerinde hakimiyet kurmasıyla İngiliz Milletler Topluluğu’na dahil olan Solomon Adaları, 7 Temmuz 1978’de bağımsızlığına kavuşmasından bu yana monarşiyle yönetiliyor.