Çin, Filipinler ve Vietnam’ın Güney Çin Denizinde ortak petrol arama çalışmalarına müsaade veren muahedesi Yüksek Mahkeme tarafınca anayasa ihlali olarak değerlendirildi. Mahkemenin 15 yargıcından 12’si, muahedenin anayasaya karşıt olduğuna hükmetti.
Buna nazaran, Güney Çin Denizinde, yıllardır süregelen toprak uyuşmazlıkları yaşayan üç ülkedeki devlete ilişkin şirketler tarafınca imzalanan 2005 tarihindeki Ortak Deniz Sismik Taahhütnamesi muahedesi geçersiz oldu.
Mahkeme, anayasaya bakılırsa doğal kaynakların araştırılması, geliştirilmesi ve kullanılmasının devletin tam denetimi ve kontrolü altında olması gerektiğine dikkat çekti.
Davacılar, Filipinler sularında petrol aramanın Filipinli vatandaşlar yahut Filipinlilerin en az yüzde 60’ına sahip olduğu şirketler ve kümeler tarafınca yapılması gerektiğini savunurken, karşı taraf, muahedenin sırf anayasa yasağı kapsamında olmayan keşif öncesi faaliyetleri içerdiğini argüman etti.
Ne olmuştu?
Filipinler, eski Devlet Lideri Rodrigo Duterte idaresi altında, Çin ile 2018’de tartışmalı sularda muhtemel bir ortak petrol ve gaz keşfini amaçlayan bir mutabakat imzalamıştı. Fakat senelerca süren müzakereler, hangi ülkenin deniz üzerinde egemenlik haklarına sahip olduğu konusundaki uyuşmazlık niçiniyle başarısız olmuştu. Duterte, altı yıllık bakılırsav müddetinin 2022’de sona ermesinden kısa bir süre evvel muahedeyi feshetmişti.
Güney Çin Denizi anlaşmazlığı
Çin, birinci kere 1947’de yayımlanan, “Dokuz Çizgi Hattı” ismi verilen haritayla Güney Çin Denizi’nin yüzde 80’inde egemenlik tezinde bulunuyor. Deniz altı kaynakları açısından güçlü bölgedeki hak tezleri başta Filipinler olmak üzere Vietnam, Brunei ve Malezya üzere kıyı komşusu ülkelerle egemenlik ihtisözüne yol açıyor.
Beijing”in ihtilaflı bölgede inşa ettiği yapay adaları askeri üsler kurarak silahlandırması da ABD ve bölge ülkeleriyle gerginliğe yol açıyor. Memleketler arası kamuoyunda “Paracel” ve “Spratly” olarak bilinen takımadalar, Vietnam tarafınca “Hoang Sa” ve “Truong Sa”, Çin tarafınca ise “Şişa” ve “Nanşa” olarak isimlendiriliyor.
Lahey’deki BM Daimi Milletlerarası Tahkim Mahkemesi, 2016’da Filipinler’in müracaatıyla verdiği kararda, Çin’in, Güney Çin Denizi’nde tek taraflı egemenlik taleplerinin yasal olmadığına karar vermişti.
Buna nazaran, Güney Çin Denizinde, yıllardır süregelen toprak uyuşmazlıkları yaşayan üç ülkedeki devlete ilişkin şirketler tarafınca imzalanan 2005 tarihindeki Ortak Deniz Sismik Taahhütnamesi muahedesi geçersiz oldu.
Mahkeme, anayasaya bakılırsa doğal kaynakların araştırılması, geliştirilmesi ve kullanılmasının devletin tam denetimi ve kontrolü altında olması gerektiğine dikkat çekti.
Davacılar, Filipinler sularında petrol aramanın Filipinli vatandaşlar yahut Filipinlilerin en az yüzde 60’ına sahip olduğu şirketler ve kümeler tarafınca yapılması gerektiğini savunurken, karşı taraf, muahedenin sırf anayasa yasağı kapsamında olmayan keşif öncesi faaliyetleri içerdiğini argüman etti.
Ne olmuştu?
Filipinler, eski Devlet Lideri Rodrigo Duterte idaresi altında, Çin ile 2018’de tartışmalı sularda muhtemel bir ortak petrol ve gaz keşfini amaçlayan bir mutabakat imzalamıştı. Fakat senelerca süren müzakereler, hangi ülkenin deniz üzerinde egemenlik haklarına sahip olduğu konusundaki uyuşmazlık niçiniyle başarısız olmuştu. Duterte, altı yıllık bakılırsav müddetinin 2022’de sona ermesinden kısa bir süre evvel muahedeyi feshetmişti.
Güney Çin Denizi anlaşmazlığı
Çin, birinci kere 1947’de yayımlanan, “Dokuz Çizgi Hattı” ismi verilen haritayla Güney Çin Denizi’nin yüzde 80’inde egemenlik tezinde bulunuyor. Deniz altı kaynakları açısından güçlü bölgedeki hak tezleri başta Filipinler olmak üzere Vietnam, Brunei ve Malezya üzere kıyı komşusu ülkelerle egemenlik ihtisözüne yol açıyor.
Beijing”in ihtilaflı bölgede inşa ettiği yapay adaları askeri üsler kurarak silahlandırması da ABD ve bölge ülkeleriyle gerginliğe yol açıyor. Memleketler arası kamuoyunda “Paracel” ve “Spratly” olarak bilinen takımadalar, Vietnam tarafınca “Hoang Sa” ve “Truong Sa”, Çin tarafınca ise “Şişa” ve “Nanşa” olarak isimlendiriliyor.
Lahey’deki BM Daimi Milletlerarası Tahkim Mahkemesi, 2016’da Filipinler’in müracaatıyla verdiği kararda, Çin’in, Güney Çin Denizi’nde tek taraflı egemenlik taleplerinin yasal olmadığına karar vermişti.