Yeni iktidar faizle oynamayarak, son beş yılda sayın Erdoğan’ın aldığı tüm kararları iptal ederek ve yalnızca itimat, adalet, liyakat, demokrasi sağlayarak doları 12 liraya düşürebilir.
Sana komik bir hayal gelebilir sevgili kardeşim fakat inan fazlaca uçuk değil. Kıymetli olan seçime kadar doların nerede olacağı. Şayet seçime kadar doları 19 lira civarında tutabilirlerse 2025 sonuna kadar doları 12 lirada görmemiz inanın şaşırtan olmaz.
İktidar senelerca ekonomiyi inşaat ve yol, köprü üretimi üstünden yönetim etti. Buna karşın sarsıntı nesli ile çevrili ülkemizde zelzele inşaatı yok denecek kadar az. İşte örneği Düzce. Yirmi yıl evvel yıkılan Düzce’de birinci sarsıntıda 70’den çok oturulamayacak konut olduğu ortaya çıktı. Son on yıldır bunlara ek olarak savunma sanayindeki atılımlar ve Türk Lirasının pahasını düşürüp ihracat yaparak ekonomiyi ayakta tuttular.
Faizi düşük, dövizi ve pay meblağlarını yüksek tutmaya itina gösterdiler. İhracat durmasın, inşaatlar durmasın. Tek vizyonları bu. Bu durumu son yıl düzgünce abartılar. Yanılgılı ekonomik kararları inşaatı yavaşlattı, dış ticaret açığını büyüttü. Buna karşın ısrarla kusurlarında devam ediyorlar. Bunu fark etmemeleri olanaksız.
Seçimi kaybedeceklerini görüyorlar. Umutlarını koruyup tüm kararları seçimi kazanmak için alıyorlar. Akıllarından geçen “kazanamazsak yeni iktidarı çaresiz bırakalım.” Ülkeye itimat gelirse birinci gelecek yabancı portföy yatırımları yani pay senedine ve tahvil yatırımları olacaktır. Bu yüzden borsayı üstte, faizleri aşağıda tutmaya çalışıyorlar. Kendilerinden daha sonra kâfi ki ülkeye döviz gelmesin, yeni iktidar zorda kalsın ve bir daha erken seçim yapılsın.
Yeni gelecek iktidarın nitekim işi fazlaca sıkıntı. AKP iktidara geldiğinde eski iktidar krizi hayatış, ülke tabana vurmuş, aldıkları önlemlerle ülkeyi düze çıkarmaya başlamışlardı. IMF, sıkı Maliye siyaseti ve AB ahenk maddeleri ülkeye gelmişti. Major ülke faizleri %1 ile %3 içinde iken Türkiye’de faziler %50 civarındaydı. Düşünsenize faizlerimiz on katından fazla. Borsamız 0,50 dolar bazını görmüş 2003 seçimine kadar %40 yükselip 0,70 dolara çıkmıştı. 2002 yılı ile bir arada ülkeye hem küresel portföy yatırımcısı hem küresel direkt yatırımcı gelmeye başlamıştı. 2003 yılında AKP tek başına iktidar oldu. Takımları bilgili ve liyakatılı, küresel piyasalarca inanç duyulan takımlardı. Ülkeye para yağdı. Beş yıl ortasında 90 milyar dolar civarında portföy, 50 milyar dolar civarında direkt yatırım geldi.
İşte AKP iktidarı yeni iktidarın getireceği inanca gelecek bu küresel yatırımın önüne şimdiden set çekmeye çalışıyor. 2003 yılında borsa 0,70 dolardı, bugün 2,60 dolar. Faizlerimiz major ülkelerin 10 katındaydı, bugün iki katında. 2000 krizi konut, araç, şirket tutarlarımızı tabana indirmişti. Bankalar emlakçı, galerici durumuna geldi. Şirketler battı. Örneğin, fiyatı 3 milyar dolar denilen Demirbank 300 milyon dolara satıldı. Bugün bu biçimde bir durum yok. Şirketlerimiz, konutlar, araçlar, hepsi fiyatlı.
Yeni iktidarın işte bu yüzden işi hayli sıkıntı. İki seçenekleri olacak. Birincisi mevcut düşük faiz ve krediler, döviz üzerinde sıkı denetimlerin devamı. Bu durum küresel yatırımcının hoşlanmayacağı bir ortamı devam ettirecektir. İkincisi ise faizleri yükseltip hür kambiyo rejimine geri dönmek. Faizleri en az %25 üstüne götürmeleri gerek. Bu durum krediler ve vatandaş algısı için doğal olarak güzel olmayacaktır.
Ama bence mevcut iktidar epey kıymetli bir mevzuyu gözden kaçırıyor. Kaçırması da olağan zira idarede liyakatli takımları yok. AKP’nin 2015 yılına kadar olan nitelikli takımları Sayın Erdoğan’ın egoları yüzünden oyun dışına itildi. O takımların birçok görüşüne katılmıyordum lakin şu bir gerçek ki, nitelikli, liyakatlı takımlardı. AKP nitelikli takımlarının tüm olumlu çalışmalarını Erdoğan elinin zıddıyla itip ülkeyi bu hâle getirdi. Ülkenin bugün yaşadığı aksiliklerin tek sebebi ne yazık ki Sayın Erdoğan’dır.
Gözden kaçırdıkları noktaya gelecek olursak, bu nokta dünyadaki Major Merkez Bankalarının paralarındaki devasa artışdır. İkibinli senelerında başında major ülke paraları 2 trilyon dolar civarındaydı. Buna karşın ülkeye 150 milyar dolar geldi. Bugün Major Merkez Bankalarının toplamı 20 trilyon dolar üstünde. 2003 yılının 10 katı. Tıpkı oranda gelmesin haydi, 500 milyar dolar gelsin Türkiye’ye. Yeni iktidar ne kadar rahatlar değil mi?
Ayrıca 2003 yılından 2007 yılına kadar Major Merkez Bankaları faiz artırmaya gitti. FED faizini %1’den %6’ya çıkardı. halbuki 2023 yılında büyük mümkünlük bu bankalar faiz artışlarını sonlandırmış faiz indirimi konuşmaya başlamış olacaklar. Yeni iktidar faizle oynamayarak, son beş yılda sayın Erdoğan’ın aldığı tüm kararları iptal ederek ve yalnızca itimat, adalet, liyakat, demokrasi sağlayarak doları 12 liraya düşürebilir. Bu mevcut iktidarın başarısı değildir, tıpkı AKP iktidarının doları 1,70 dolardan 1,20 dolara düşürmesi üzere. Mevcut iktidar 10 yıl boyunca alacağı ekonomik, siyasi, küresel önlemler ile ihracatı ikame edecek sanayi ve tarım üretimleri ile doları 12 ile 15 bazında tutabilirse gerçek muvaffakiyet gelecek, ülke çağ atlayacaktır.
Gelelim seçim daha sonrası yeni iktidarın döviz ile borsaya tesirlerine ve bu haftaki piyasa yorumlarımıza.
PİYASA
BİST100: Yabancı ve hacim yok. aslına bakarsan beklemiyoruz da. Pay almak riskli mi? Evet bence kısa vade için riskli ancak seçim daha sonrası için düşünülebilir. Sayın Erdoğan kalırsa BİST, yirmi bin puana bile çıkabilir. Lakin bugün 5000 puandaki payların ile bisiklet alabiliyorsan 20000 puana çıkan payların ile fakat oyuncak plastik otomobil alabilirsin. Yeni iktidar gelirse 2025 yılı sonuna kadar endeksin 5 dolar üstüne çıkacağını kestirim ediyorum.
2003 yılında borsa bir yıl ortasında 0,50 dolardan %40 artış ile 0,70 dolara çıkmış, 2005 sonunda %420 artış ile 3 dolara ulaşmıştı. Bu sefer %200 artsa bir daha 6 dolar fazlaca uçuk yer değil. Hatta benim gayem vaktini tam kestirememekle birlikte 8 dolar. Yeni iktidar 2018, 2020, 20221 ve bu yılın Ekim ayında gelen kumarbazlardan çok küresel yatırımcı getirecektir.
Son dört yıl ortasında dört sefer yabancı diye kumarbazlar gelip üç ayda vurgun yapıp gittiler.
Haftalık teknik tahlile gelince: Bozulma yok. Birinci takviye 4700, temel dayanak 4020 puanda. Direnç 5000 puanda fakat öylesine bir direnç. Hisseden öteki yatırım eseri kalmayan günümüzde üst amaç koymak gereksiz.
ALTIN/ONS: Haftalık direnç 1810 dolarda, haftalık takviye 1715 puanda. ECB 12 Aralık tarihinde faiz sonucu açıklayacak. Altında bir daha dalgalanma olabilir. Major Merkez Bankaları faiz artışlarını sonlandırmadan altında uçuk bir üst hareket beklememenizi öneririm. FED şahin açıklama yaptı altın üst, tutanaklar güvercin çıktı aşağı. Bu dalgalanmalara devam.
DOLAR/TL: Yukarıda bahsetmiş olduğum üzere yeni iktidar doları iki yıl ortasında 12 liraya indirebilir. Bu iktidar olduğunda doları nerede bulacağıyla ilgili tabi. 19 lira civarında ise 12 liraya, 22 lira civarında ise 15 liraya, 27 lira civarında ise 17 liraya düşürebilir.
Haftalık teknik tahlile gelince: Geçen sene Kasım ayı başında doların 11,35 lirayı geçmemesi gerektiğini, geçerse tutulamayacağını tez etmiştim. 18,70 lirayı gördü. Bugün ise şu iddiamda ısrar ediyorum. Dolar 18,35 lira altında iki, üç hafta kalmadığı surece üst zıplama tehlikesi taşıyor. Haftalık dayanak 18,55 ve 18,22 düzeylerinde. Tahminen bir hafta 18,22 altında bile kalabilir ancak bunu iki, üç haftaya çıkaramazsa üst sıçrar. Maksadı 20 ve 22 lira olur.
EURO/DOLAR: Geçen hafta; “önemli olan 1,0470 düzeyi şimdilik. Kırılmazsa 1,00 ve 1,02 var dayanak olarak” varsayımında bulunmuştum. 1,0220 düzeyine kadar gevşeyip tekrar 1,0470 düzeyine döndü. 12 Aralık ECB faiz sonucu ve öncesindeki varsayımlar dalgalandıracaktır. Haftalık takviye 1.0225 düzeyinde. Dirençte 1.0470 düzeyini değerli. Kırarsa 1,06 ve 1.08 var. Bu ikisinin ortasından kâr realizasyonu büyük mümkünlük gelebilir.
DOLAR ENDEKSİ: Biliyorsunuz bu bahiste benim iki senaryom vardı. “Kasım ayı kapanışının 110 puan altında olması ve endeksin iki, üç ay 110 – 108 puan içinde dalgalanması” senaryom geçerli olacak üzere duruyor. Hatta 104 puan gayeye girdi.
TR 10 Yıllık Tahvil: DİBS’deki yabancı portföyü 1,1 milyar dolar. Yılbaşında 3,5 milyar dolardı. 2000 krizinde en makus 5 milyar dolara kadar düşmüştü. Yabancı için mevcut faiz oranı bu kadar riskli demek ki. Gerçi adam %10 dolar faizi alacakken niye %10 ile risk alıp Türk lirası faize razı olsun ki! Yeni iktidar faizlerle pek oynamadan dayanabilirse tahvil faizleri %15 düzeylerine yanlışsız çıkar, lakin major merkez bankalarının faiz indirimleriyle birlikte buralardan önemli yabancı alışları gelecektir. aslına bakarsanız yeni iktidar faizleri birden %25 düzeylerine filan çekerse ülkede banka kalmaz korkarım.
BRENT PETROL: 86,80 doların yıllık taban olduğunu iddia ediyordum. Buranın altını 2023 yılında bekliyordum. Bu hafta 83,66 dolardan kapadı. Bu hafta buranın üstüne çıkmazsa gevşeme devam eder. Bu, global yavaşlama, global sakinliğe evriliyor demek olabilir. Çin de bir daha Covid sebebiyle kapanmanın %25 düzeylerine ulaşması, Ukrayna – Rusya savaşının uzayacağı beklentisi bu durumu tetikliyor. Major Merkez bankalarının faiz artırması enflasyon önüne set çekiyor lakin bir yandan da ekonomik sakinliğe yol açıyor.
Murat KARTALKAYA
Yazının Kaynağına Buradan Ulaşabilirsiniz
Sana komik bir hayal gelebilir sevgili kardeşim fakat inan fazlaca uçuk değil. Kıymetli olan seçime kadar doların nerede olacağı. Şayet seçime kadar doları 19 lira civarında tutabilirlerse 2025 sonuna kadar doları 12 lirada görmemiz inanın şaşırtan olmaz.
İktidar senelerca ekonomiyi inşaat ve yol, köprü üretimi üstünden yönetim etti. Buna karşın sarsıntı nesli ile çevrili ülkemizde zelzele inşaatı yok denecek kadar az. İşte örneği Düzce. Yirmi yıl evvel yıkılan Düzce’de birinci sarsıntıda 70’den çok oturulamayacak konut olduğu ortaya çıktı. Son on yıldır bunlara ek olarak savunma sanayindeki atılımlar ve Türk Lirasının pahasını düşürüp ihracat yaparak ekonomiyi ayakta tuttular.
Faizi düşük, dövizi ve pay meblağlarını yüksek tutmaya itina gösterdiler. İhracat durmasın, inşaatlar durmasın. Tek vizyonları bu. Bu durumu son yıl düzgünce abartılar. Yanılgılı ekonomik kararları inşaatı yavaşlattı, dış ticaret açığını büyüttü. Buna karşın ısrarla kusurlarında devam ediyorlar. Bunu fark etmemeleri olanaksız.
Seçimi kaybedeceklerini görüyorlar. Umutlarını koruyup tüm kararları seçimi kazanmak için alıyorlar. Akıllarından geçen “kazanamazsak yeni iktidarı çaresiz bırakalım.” Ülkeye itimat gelirse birinci gelecek yabancı portföy yatırımları yani pay senedine ve tahvil yatırımları olacaktır. Bu yüzden borsayı üstte, faizleri aşağıda tutmaya çalışıyorlar. Kendilerinden daha sonra kâfi ki ülkeye döviz gelmesin, yeni iktidar zorda kalsın ve bir daha erken seçim yapılsın.
Yeni gelecek iktidarın nitekim işi fazlaca sıkıntı. AKP iktidara geldiğinde eski iktidar krizi hayatış, ülke tabana vurmuş, aldıkları önlemlerle ülkeyi düze çıkarmaya başlamışlardı. IMF, sıkı Maliye siyaseti ve AB ahenk maddeleri ülkeye gelmişti. Major ülke faizleri %1 ile %3 içinde iken Türkiye’de faziler %50 civarındaydı. Düşünsenize faizlerimiz on katından fazla. Borsamız 0,50 dolar bazını görmüş 2003 seçimine kadar %40 yükselip 0,70 dolara çıkmıştı. 2002 yılı ile bir arada ülkeye hem küresel portföy yatırımcısı hem küresel direkt yatırımcı gelmeye başlamıştı. 2003 yılında AKP tek başına iktidar oldu. Takımları bilgili ve liyakatılı, küresel piyasalarca inanç duyulan takımlardı. Ülkeye para yağdı. Beş yıl ortasında 90 milyar dolar civarında portföy, 50 milyar dolar civarında direkt yatırım geldi.
İşte AKP iktidarı yeni iktidarın getireceği inanca gelecek bu küresel yatırımın önüne şimdiden set çekmeye çalışıyor. 2003 yılında borsa 0,70 dolardı, bugün 2,60 dolar. Faizlerimiz major ülkelerin 10 katındaydı, bugün iki katında. 2000 krizi konut, araç, şirket tutarlarımızı tabana indirmişti. Bankalar emlakçı, galerici durumuna geldi. Şirketler battı. Örneğin, fiyatı 3 milyar dolar denilen Demirbank 300 milyon dolara satıldı. Bugün bu biçimde bir durum yok. Şirketlerimiz, konutlar, araçlar, hepsi fiyatlı.
Yeni iktidarın işte bu yüzden işi hayli sıkıntı. İki seçenekleri olacak. Birincisi mevcut düşük faiz ve krediler, döviz üzerinde sıkı denetimlerin devamı. Bu durum küresel yatırımcının hoşlanmayacağı bir ortamı devam ettirecektir. İkincisi ise faizleri yükseltip hür kambiyo rejimine geri dönmek. Faizleri en az %25 üstüne götürmeleri gerek. Bu durum krediler ve vatandaş algısı için doğal olarak güzel olmayacaktır.
Ama bence mevcut iktidar epey kıymetli bir mevzuyu gözden kaçırıyor. Kaçırması da olağan zira idarede liyakatli takımları yok. AKP’nin 2015 yılına kadar olan nitelikli takımları Sayın Erdoğan’ın egoları yüzünden oyun dışına itildi. O takımların birçok görüşüne katılmıyordum lakin şu bir gerçek ki, nitelikli, liyakatlı takımlardı. AKP nitelikli takımlarının tüm olumlu çalışmalarını Erdoğan elinin zıddıyla itip ülkeyi bu hâle getirdi. Ülkenin bugün yaşadığı aksiliklerin tek sebebi ne yazık ki Sayın Erdoğan’dır.
Gözden kaçırdıkları noktaya gelecek olursak, bu nokta dünyadaki Major Merkez Bankalarının paralarındaki devasa artışdır. İkibinli senelerında başında major ülke paraları 2 trilyon dolar civarındaydı. Buna karşın ülkeye 150 milyar dolar geldi. Bugün Major Merkez Bankalarının toplamı 20 trilyon dolar üstünde. 2003 yılının 10 katı. Tıpkı oranda gelmesin haydi, 500 milyar dolar gelsin Türkiye’ye. Yeni iktidar ne kadar rahatlar değil mi?
Ayrıca 2003 yılından 2007 yılına kadar Major Merkez Bankaları faiz artırmaya gitti. FED faizini %1’den %6’ya çıkardı. halbuki 2023 yılında büyük mümkünlük bu bankalar faiz artışlarını sonlandırmış faiz indirimi konuşmaya başlamış olacaklar. Yeni iktidar faizle oynamayarak, son beş yılda sayın Erdoğan’ın aldığı tüm kararları iptal ederek ve yalnızca itimat, adalet, liyakat, demokrasi sağlayarak doları 12 liraya düşürebilir. Bu mevcut iktidarın başarısı değildir, tıpkı AKP iktidarının doları 1,70 dolardan 1,20 dolara düşürmesi üzere. Mevcut iktidar 10 yıl boyunca alacağı ekonomik, siyasi, küresel önlemler ile ihracatı ikame edecek sanayi ve tarım üretimleri ile doları 12 ile 15 bazında tutabilirse gerçek muvaffakiyet gelecek, ülke çağ atlayacaktır.
Gelelim seçim daha sonrası yeni iktidarın döviz ile borsaya tesirlerine ve bu haftaki piyasa yorumlarımıza.
PİYASA
BİST100: Yabancı ve hacim yok. aslına bakarsan beklemiyoruz da. Pay almak riskli mi? Evet bence kısa vade için riskli ancak seçim daha sonrası için düşünülebilir. Sayın Erdoğan kalırsa BİST, yirmi bin puana bile çıkabilir. Lakin bugün 5000 puandaki payların ile bisiklet alabiliyorsan 20000 puana çıkan payların ile fakat oyuncak plastik otomobil alabilirsin. Yeni iktidar gelirse 2025 yılı sonuna kadar endeksin 5 dolar üstüne çıkacağını kestirim ediyorum.
2003 yılında borsa bir yıl ortasında 0,50 dolardan %40 artış ile 0,70 dolara çıkmış, 2005 sonunda %420 artış ile 3 dolara ulaşmıştı. Bu sefer %200 artsa bir daha 6 dolar fazlaca uçuk yer değil. Hatta benim gayem vaktini tam kestirememekle birlikte 8 dolar. Yeni iktidar 2018, 2020, 20221 ve bu yılın Ekim ayında gelen kumarbazlardan çok küresel yatırımcı getirecektir.
Son dört yıl ortasında dört sefer yabancı diye kumarbazlar gelip üç ayda vurgun yapıp gittiler.
Haftalık teknik tahlile gelince: Bozulma yok. Birinci takviye 4700, temel dayanak 4020 puanda. Direnç 5000 puanda fakat öylesine bir direnç. Hisseden öteki yatırım eseri kalmayan günümüzde üst amaç koymak gereksiz.
ALTIN/ONS: Haftalık direnç 1810 dolarda, haftalık takviye 1715 puanda. ECB 12 Aralık tarihinde faiz sonucu açıklayacak. Altında bir daha dalgalanma olabilir. Major Merkez Bankaları faiz artışlarını sonlandırmadan altında uçuk bir üst hareket beklememenizi öneririm. FED şahin açıklama yaptı altın üst, tutanaklar güvercin çıktı aşağı. Bu dalgalanmalara devam.
DOLAR/TL: Yukarıda bahsetmiş olduğum üzere yeni iktidar doları iki yıl ortasında 12 liraya indirebilir. Bu iktidar olduğunda doları nerede bulacağıyla ilgili tabi. 19 lira civarında ise 12 liraya, 22 lira civarında ise 15 liraya, 27 lira civarında ise 17 liraya düşürebilir.
Haftalık teknik tahlile gelince: Geçen sene Kasım ayı başında doların 11,35 lirayı geçmemesi gerektiğini, geçerse tutulamayacağını tez etmiştim. 18,70 lirayı gördü. Bugün ise şu iddiamda ısrar ediyorum. Dolar 18,35 lira altında iki, üç hafta kalmadığı surece üst zıplama tehlikesi taşıyor. Haftalık dayanak 18,55 ve 18,22 düzeylerinde. Tahminen bir hafta 18,22 altında bile kalabilir ancak bunu iki, üç haftaya çıkaramazsa üst sıçrar. Maksadı 20 ve 22 lira olur.
EURO/DOLAR: Geçen hafta; “önemli olan 1,0470 düzeyi şimdilik. Kırılmazsa 1,00 ve 1,02 var dayanak olarak” varsayımında bulunmuştum. 1,0220 düzeyine kadar gevşeyip tekrar 1,0470 düzeyine döndü. 12 Aralık ECB faiz sonucu ve öncesindeki varsayımlar dalgalandıracaktır. Haftalık takviye 1.0225 düzeyinde. Dirençte 1.0470 düzeyini değerli. Kırarsa 1,06 ve 1.08 var. Bu ikisinin ortasından kâr realizasyonu büyük mümkünlük gelebilir.
DOLAR ENDEKSİ: Biliyorsunuz bu bahiste benim iki senaryom vardı. “Kasım ayı kapanışının 110 puan altında olması ve endeksin iki, üç ay 110 – 108 puan içinde dalgalanması” senaryom geçerli olacak üzere duruyor. Hatta 104 puan gayeye girdi.
TR 10 Yıllık Tahvil: DİBS’deki yabancı portföyü 1,1 milyar dolar. Yılbaşında 3,5 milyar dolardı. 2000 krizinde en makus 5 milyar dolara kadar düşmüştü. Yabancı için mevcut faiz oranı bu kadar riskli demek ki. Gerçi adam %10 dolar faizi alacakken niye %10 ile risk alıp Türk lirası faize razı olsun ki! Yeni iktidar faizlerle pek oynamadan dayanabilirse tahvil faizleri %15 düzeylerine yanlışsız çıkar, lakin major merkez bankalarının faiz indirimleriyle birlikte buralardan önemli yabancı alışları gelecektir. aslına bakarsanız yeni iktidar faizleri birden %25 düzeylerine filan çekerse ülkede banka kalmaz korkarım.
BRENT PETROL: 86,80 doların yıllık taban olduğunu iddia ediyordum. Buranın altını 2023 yılında bekliyordum. Bu hafta 83,66 dolardan kapadı. Bu hafta buranın üstüne çıkmazsa gevşeme devam eder. Bu, global yavaşlama, global sakinliğe evriliyor demek olabilir. Çin de bir daha Covid sebebiyle kapanmanın %25 düzeylerine ulaşması, Ukrayna – Rusya savaşının uzayacağı beklentisi bu durumu tetikliyor. Major Merkez bankalarının faiz artırması enflasyon önüne set çekiyor lakin bir yandan da ekonomik sakinliğe yol açıyor.
Murat KARTALKAYA
Yazının Kaynağına Buradan Ulaşabilirsiniz