İspanyanın ünlü ekonomistlerinden JUAN TORRES LÓPEZ‘in son yazısını ispanyolcadan türkçeye çevirdik. Sayın LÓPEZ’e yazısını çevirmemize müsaade verdiği için teşekkür ediyoruz.
Kâr elde etmek için açlık yaratmak !
Bu bir hata !
Bu makalenin başlığı çok abartılmış, gerçekci olmayan hatta haber sitelerinin yaptığı fake haberlerin başlığına benzeri görünebilir. Ancak bu başlığın gerçek olduğunu aşağıdaki yazıda okuyacaksınız. Bildiğiniz üzre son devirde ham unsur ve besin fiyatlarında inanılmaz bir artış var ve bu artış doğal olarak hem fakirliği artırıyor tıpkı vakitte milyonlarca insanı açlığa mahkum ediyor. Ukrayna ve Rusya’nın temel besin unsurlarında 2 büyük ihracatçı olduğunu ve ortaya çıkan savaş niçiniyle meblağlarının arttığı daima olarak duyuyoruz.
Bu savaş niçiniyle besin fiyatlarının yakın tarihin en yüksek düzeylerine ulaştığı doğrudur ancak bu artışın yalnızca küçük bir kısmını savaş yahut bu besin unsurlarında arz sıkıntısı yaratmaktadır.
FAO (Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü) tarafınca yayınlanan besin fiyat endeksi
2004’te 65,6,
2011’de 131,9,
2021’de 125,7,
Şubat 2022’de 140,7 ve
geçen Ağustos’ta 138 idi (veriler burada).
Verilere bakılırsa, sadece Mart 2020 ile Şubat 2022 içinde bitkisel yağlar dünya genelinde ortalama %136,1 arttı; şeker %61.8; tahıllar %47.7; süt eserleri %39… ve temel tüketim sepetini oluşturanlar ortalama %47.8 arttı.
Bu bilgiler ışığında, gıda fiyatlarındaki baş döndürücü artışın niçininin yalnızca savaş olmadığı açıktır.
Bu artışlar savaş öncesinde başladı.
Fiyatlardaki artışın piyasalardaki arz eksikliğinin bir kararı olduğu da gerçek değildir. Az evvel de belirttiğim üzere, tahıl fiyatları son senelerda fırladı ve buna karşın tahıl üretimi azalmadı bilakis arttı.
FAO, 2022’de dünya tahıl üretiminin yaklaşık 2,774 milyon ton olacağını ve 2021’dekinden yalnızca 38,9 milyon ton daha az olacağını varsayım ediyor. Ve dünya rezervleri de kıymetli ölçüde azalmadı (veriler).
Bu bilgiler ışığında, gıda fiyatlarındaki baş döndürücü artışın niçininin yalnızca piyasalardaki arz ve talep içindeki uyumsuzluk olmadığı açıktır.
Dünya çapında besin fiyatlarında gerçekte neler olduğunu bilmek için, son senelerda hammadde ve besin pazarlarının nasıl işlediğini ve bilhassa bu pazarlarda iki ana cinste sürecin yürütüldüğünü bilmek gerekir : riskten korunma(hedging) işlemleri ve büsbütün spekülatif süreçler.
Riskten korunma(hedging) işlemleri
Riskten korunma süreçleri, future,forwardve opsiyon mukaveleleri yardımıyla; ileriki bir tarihte teslimi kaydıyla rastgele bir malın vadesi, ölçüsü ve fiyatının bugünden belirlenip vadeye bağlanması sürecidir. Dünyanın dört bir yanındaki çiftçiler ve genel olarak, üretime başladıktan epeyce daha sonra satılan tüm malların üreticileri için son derece bedelli bir araçtır. Onlar yardımıyla üreticiler alacakları fiyatlar konusunda korunma sağlarlar ve ellerine geçecek parayı şimdiden garantilerler.
Spekülatif işlemler
Spekülatif süreçler ise, bu piyasalarda bankalar, yatırım yahut emeklilik fonları tarafınca, sırf malların fiyatında meydana gelen değişiklikten yararlanmak hedefiyle gerçekleştirilen süreçlerdir. Bu pazarlarda spekülasyon yapan büyük yatırım fonlarından Teucrium’un CEO’su geçtiğimiz günlerde şunları yazdı: “Dünya besin meblağları geçen yıl neredeyse %33 arttı. Gıda enflasyonu global ekonomiyi olumsuz etkilemekle tehdit ederken, şuurlu yatırımcılar potansiyel olarak fiyatlardaki artış eğiliminden yararlanabilir” (burada). Ve öbür birfazlaca yatırım fonunun, hepsi olmasa da, gıda meblağları yükselirken kâr elde etmek için (mesela burada) besin fiyatlarıyla kontaklı kontratlara yatırım yaptığı görülmektedir.
Bu spekülatif yatırımlarla ilgili sorun epeyce açık. Bu, fiyatlardaki artışın sebebi olan, onlara yapılan yatırımlarla ilgili olmayan, tutarların yükselmesine yahut düşmesine (daha evvel yapılmış olan bahse uygun olarak) niye olan alım yahut satım işlemleridir . Bu yatırım fonları piyasaya hakim olduğu için meblağların istikametine karar verme gücüne sahiptirler.
2007 ve 2008 senelerında yaşanan krizlerden daha sonra bu olguyu fazlaca net gördük. Büyük yatırım fonları, spekülatif nitelikte kitlesel alımlar yaparak, besin fiyatlarında milyonlarca insanın yetersiz beslenmesine yahut vefatına yol açan büyük artışa niye oldu. Bu çeşit spekülatif operasyonun yol açtığı ziyan o kadar büyük ve aşikar ki, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği hükümetleri bunları durdurmak için tedbir alacaklarını deklare ettilar. Ancak finansal sermaye, bilhassa Avrupa’da, kısa müddette yahut daha büyük ölçüde bu kararların alınmasını engelledi.
Covid-19 krizi , arz ıstırabına yol açtığında ve sonrasındasında Rusya Ukrayna’yı işgal ettiğinde, spekülatörler bu durumlardan faydalandılar (krizi fırsata çevirdiler) ve temel besin meblağlarının piyasalardaki gerçek dengesizliklere karşılık gelenden çok daha fazla yükselmesine niye oldular.
Paris buğday borsasında, spekülatörlerin pozisyonu Mayıs 2021’deki %23’ten Nisan 2022’de %72’ye çıktı (bu, 10 tüccardan 7’sinin spekülatör olduğu manasına gelir) ve bankalar ve yatırım fonları bu pazarlardaki varlıklarını dört katına çıkardılar. Bı piyasalarda varlıklarını 2018’den bu yana beş kat artırmışlardır. (burada ve burada).
Gıda spekülasyonunun tesiri sözün tam manasıyla fecidir. Ürettiği fiyat artışlarının gerçek piyasalarda olanlarla hiç bir ilgisi yoktur ve günün sonunda sahiden üreticiler ve tüketiciler bu fiyatlara olağan olurlar. Özellikle gıda fiyatlarında niye oldukları artışlar açlığa niye oluyor, milyonlarca insanı öldürüyor ve birkaç bin kişiyi daha zengin ediyor.
Birleşmiş Milletler’in son bilgilerine göre, dünya çapında her yıl yaklaşık 11 milyon kişi açlıktan ölüyor ve son raporuna bakılırsa (buradan) 2021’de açlık çeken insan sayısı 828 milyona yükselmeye devam etti.
Temel besin hususlarının fiyatlarıyla ilgili spekülasyonlar insanlığa karşı bir ekonomik hata olarak kabul edilmeli ve bu milyonlarca mevtten Amerika Birleşik Devletleri hükümeti ve Avrupa kurumları da sorumlu tutulmalıdır.
İspanyolca öğrenmek isterseniz bekleriz.
Kâr elde etmek için açlık yaratmak !
Bu bir hata !
Bu makalenin başlığı çok abartılmış, gerçekci olmayan hatta haber sitelerinin yaptığı fake haberlerin başlığına benzeri görünebilir. Ancak bu başlığın gerçek olduğunu aşağıdaki yazıda okuyacaksınız. Bildiğiniz üzre son devirde ham unsur ve besin fiyatlarında inanılmaz bir artış var ve bu artış doğal olarak hem fakirliği artırıyor tıpkı vakitte milyonlarca insanı açlığa mahkum ediyor. Ukrayna ve Rusya’nın temel besin unsurlarında 2 büyük ihracatçı olduğunu ve ortaya çıkan savaş niçiniyle meblağlarının arttığı daima olarak duyuyoruz.
Bu savaş niçiniyle besin fiyatlarının yakın tarihin en yüksek düzeylerine ulaştığı doğrudur ancak bu artışın yalnızca küçük bir kısmını savaş yahut bu besin unsurlarında arz sıkıntısı yaratmaktadır.
FAO (Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü) tarafınca yayınlanan besin fiyat endeksi
2004’te 65,6,
2011’de 131,9,
2021’de 125,7,
Şubat 2022’de 140,7 ve
geçen Ağustos’ta 138 idi (veriler burada).
Verilere bakılırsa, sadece Mart 2020 ile Şubat 2022 içinde bitkisel yağlar dünya genelinde ortalama %136,1 arttı; şeker %61.8; tahıllar %47.7; süt eserleri %39… ve temel tüketim sepetini oluşturanlar ortalama %47.8 arttı.
Bu bilgiler ışığında, gıda fiyatlarındaki baş döndürücü artışın niçininin yalnızca savaş olmadığı açıktır.
Bu artışlar savaş öncesinde başladı.
Fiyatlardaki artışın piyasalardaki arz eksikliğinin bir kararı olduğu da gerçek değildir. Az evvel de belirttiğim üzere, tahıl fiyatları son senelerda fırladı ve buna karşın tahıl üretimi azalmadı bilakis arttı.
FAO, 2022’de dünya tahıl üretiminin yaklaşık 2,774 milyon ton olacağını ve 2021’dekinden yalnızca 38,9 milyon ton daha az olacağını varsayım ediyor. Ve dünya rezervleri de kıymetli ölçüde azalmadı (veriler).
Bu bilgiler ışığında, gıda fiyatlarındaki baş döndürücü artışın niçininin yalnızca piyasalardaki arz ve talep içindeki uyumsuzluk olmadığı açıktır.
Dünya çapında besin fiyatlarında gerçekte neler olduğunu bilmek için, son senelerda hammadde ve besin pazarlarının nasıl işlediğini ve bilhassa bu pazarlarda iki ana cinste sürecin yürütüldüğünü bilmek gerekir : riskten korunma(hedging) işlemleri ve büsbütün spekülatif süreçler.
Riskten korunma(hedging) işlemleri
Riskten korunma süreçleri, future,forwardve opsiyon mukaveleleri yardımıyla; ileriki bir tarihte teslimi kaydıyla rastgele bir malın vadesi, ölçüsü ve fiyatının bugünden belirlenip vadeye bağlanması sürecidir. Dünyanın dört bir yanındaki çiftçiler ve genel olarak, üretime başladıktan epeyce daha sonra satılan tüm malların üreticileri için son derece bedelli bir araçtır. Onlar yardımıyla üreticiler alacakları fiyatlar konusunda korunma sağlarlar ve ellerine geçecek parayı şimdiden garantilerler.
Spekülatif işlemler
Spekülatif süreçler ise, bu piyasalarda bankalar, yatırım yahut emeklilik fonları tarafınca, sırf malların fiyatında meydana gelen değişiklikten yararlanmak hedefiyle gerçekleştirilen süreçlerdir. Bu pazarlarda spekülasyon yapan büyük yatırım fonlarından Teucrium’un CEO’su geçtiğimiz günlerde şunları yazdı: “Dünya besin meblağları geçen yıl neredeyse %33 arttı. Gıda enflasyonu global ekonomiyi olumsuz etkilemekle tehdit ederken, şuurlu yatırımcılar potansiyel olarak fiyatlardaki artış eğiliminden yararlanabilir” (burada). Ve öbür birfazlaca yatırım fonunun, hepsi olmasa da, gıda meblağları yükselirken kâr elde etmek için (mesela burada) besin fiyatlarıyla kontaklı kontratlara yatırım yaptığı görülmektedir.
Bu spekülatif yatırımlarla ilgili sorun epeyce açık. Bu, fiyatlardaki artışın sebebi olan, onlara yapılan yatırımlarla ilgili olmayan, tutarların yükselmesine yahut düşmesine (daha evvel yapılmış olan bahse uygun olarak) niye olan alım yahut satım işlemleridir . Bu yatırım fonları piyasaya hakim olduğu için meblağların istikametine karar verme gücüne sahiptirler.
2007 ve 2008 senelerında yaşanan krizlerden daha sonra bu olguyu fazlaca net gördük. Büyük yatırım fonları, spekülatif nitelikte kitlesel alımlar yaparak, besin fiyatlarında milyonlarca insanın yetersiz beslenmesine yahut vefatına yol açan büyük artışa niye oldu. Bu çeşit spekülatif operasyonun yol açtığı ziyan o kadar büyük ve aşikar ki, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği hükümetleri bunları durdurmak için tedbir alacaklarını deklare ettilar. Ancak finansal sermaye, bilhassa Avrupa’da, kısa müddette yahut daha büyük ölçüde bu kararların alınmasını engelledi.
Covid-19 krizi , arz ıstırabına yol açtığında ve sonrasındasında Rusya Ukrayna’yı işgal ettiğinde, spekülatörler bu durumlardan faydalandılar (krizi fırsata çevirdiler) ve temel besin meblağlarının piyasalardaki gerçek dengesizliklere karşılık gelenden çok daha fazla yükselmesine niye oldular.
Paris buğday borsasında, spekülatörlerin pozisyonu Mayıs 2021’deki %23’ten Nisan 2022’de %72’ye çıktı (bu, 10 tüccardan 7’sinin spekülatör olduğu manasına gelir) ve bankalar ve yatırım fonları bu pazarlardaki varlıklarını dört katına çıkardılar. Bı piyasalarda varlıklarını 2018’den bu yana beş kat artırmışlardır. (burada ve burada).
Gıda spekülasyonunun tesiri sözün tam manasıyla fecidir. Ürettiği fiyat artışlarının gerçek piyasalarda olanlarla hiç bir ilgisi yoktur ve günün sonunda sahiden üreticiler ve tüketiciler bu fiyatlara olağan olurlar. Özellikle gıda fiyatlarında niye oldukları artışlar açlığa niye oluyor, milyonlarca insanı öldürüyor ve birkaç bin kişiyi daha zengin ediyor.
Birleşmiş Milletler’in son bilgilerine göre, dünya çapında her yıl yaklaşık 11 milyon kişi açlıktan ölüyor ve son raporuna bakılırsa (buradan) 2021’de açlık çeken insan sayısı 828 milyona yükselmeye devam etti.
Temel besin hususlarının fiyatlarıyla ilgili spekülasyonlar insanlığa karşı bir ekonomik hata olarak kabul edilmeli ve bu milyonlarca mevtten Amerika Birleşik Devletleri hükümeti ve Avrupa kurumları da sorumlu tutulmalıdır.
İspanyolca öğrenmek isterseniz bekleriz.