Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) tarafınca paylaşılan makine imalat sanayi konsolide datalarına bakılırsa, yılın birinci yarısında Türkiye’nin hür bölgeler dâhil toplam makine ihracatı 12,5 milyar dolar oldu. Batı’nın güçte dönüşüm uğraşlarının, tedarik zincirlerindeki değişimin de tesiriyle Türkiye’ye yeni sipariş olarak yansıyacağını belirten Makine İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu, “Türkiye makine ihracatında yerli katma paha oranı en yüksek ülkelerden biri. Yani dolardan hayli, TL’ye gereksinimimiz var. Bu sebeple bölümümüz için 1 Euro’nun kaç Dolar olduğundan epeyce, kaç TL olduğu değerlidir. Döviz kurlarının TL karşısında doğal düzeylerinde oluşması bu süreçte istikrar yaratıcı bir öge olabilir” dedi.
Türkiye’nin makine ihracatı yılın yarısında, geçtiğimiz yılın birebir devrine göre yüzde 7,9 artarak 12,5 milyar dolar oldu. Türkiye’nin aylık bazda en çok ihracat yaptığı ülkeler Almanya ve ABD olurken, Haziran ayında üçüncü sırayı alan Rusya’ya yapılan makine ihracatı yüzde 50’den çok artarak 100 milyon doları geçti. Euro bölgesindeki yavaşlamanın makine teçhizat yatırımlarına çabucak hemen beklendiği kadar yansımadığını söz eden Makine İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu, bu bölgedeki işletmelerin pandeminin ve Ukrayna krizinin tesirleriyle daha kırılgan hale gelmeye başladığını belirterek güç temini konusunun ülkeler için ehemmiyetine dikkat çekti:
“Haziran ayında makine ihracatında düşüş yaşadığımız Almanya ve İtalya, beraberinde güç temini ve güvenliği konusunda en çok kahır yaşayan AB ülkeleri. Uzun senelerdan daha sonra aylık bazda birinci defa dış ticaret açığı veren Almanya, Rusya’ya yönelik yaptırımlardan ağır biçimde etkileniyor. Bizde ise tam bilakis Rusya’ya makine ihracatı rekordan rekora koşuyor.”
Doğalgaz akışının sekteye uğraması niçiniyle Alman sanayisinde güç kesintileri gündeme gelebileceğine işaret eden Karavelioğlu şunları söylemiş oldu:
“ABD’nin akabinde AB’nin de sıkılaşma siyasetine geçmesiyle bir arada Batı’daki makine ve teçhizat yatırımları kıymetli ölçüde yavaşlayabilir. Ana pazarlarımızda resesyon ihtimali bizi düşündürüyor. Öbür yandan, üretimin coğrafya değişikliğiyle görülür hale gelip, pandemi sürecindeki kuvvetli ve emniyetli duruşumuzla artan ilginin, sürdürülebilirlik yatırımlarıyla tepe yapacağı istikametindeki umudumuzu hâlâ koruyoruz. İhracat artış süratimiz yüzde 10 üzerinde tutunabilirse, seneyi bu yılki maksadımız olan 27 milyar dolara yakın bir yerde kapatabileceğiz.”
“Makineciler yüksek teknolojili eser kümelerini genişletmeli”
Almanya’nın güçte dışa bağımlığının devam edeceğine yönelik beklentilerin yapısal bir dönüşümü mecbur kıldığını, bu dönüşümün de orta ve küçük işletmelerin hâkim olduğu Alman makine dalında daha fazla ithalat manasına geldiğini belirten Karavelioğlu, “Bu gereksinim, tedarik zincirlerindeki kaymanın da tesiriyle Türkiye’ye sipariş olarak yansıyacaktır. Lakin yeni durumda kritik öge, teknoloji düzeyi daha yüksek makinelerin ihracatı. Batıdaki resesyon korkusu birfazlaca yatırımın askıya alınmasını gündeme getirebilecek olsa dahi, yeşil mutabakat gayeleri doğrultusunda geliştirilen mevzuat kendi rayında ilerliyor. Üretim sınırlarının nitelikli makinelerle revizyonu bir biçimde devam etmek durumunda. Makine ve bilişim dallarımız fazlaca daha yakın çalışmak, işletmelerimiz dijital ve yeşil eser ihracat mal kümelerini daima genişletmek zorunda. Bunun bir öbür manası da bizim de ülkemizde güç verimliliğine ve kaynak çeşitliliğine gereksinimimizin süratle artacak olmasıdır” dedi.
Karavelioğlu enerji dönüşümünün bütün ülkelerde üretim ölçekleri üzerinde önemli bir tehdit ögesi olduğunu, ham ve yardımcı unsur maliyetlerinden başlayarak genel imalat sanayiinin faaliyet yapısını derinden etkileyebileceğini tabir ederek şunları söylemiş oldu:
“Resesyon korkusu arz talep dengesizliği ile oluşan spekülatif ortamı yatıştıran bir tesir ortaya khalbuki da global siyasi belirsizliklerin körüklediği stoklu çalışma mecburiyeti ortadan kalkacak üzere görünmüyor. Üretimi son iki yılda üst üste yüzde 9 ve yüzde 32 artan makine bölümümüz artık fazlaca daha rekabetçi ama fazlaca daha fazla işletme sermayesine gereksinim duyuyor. Büyümüş ölçekleri koruma etmek için dış pazarların yavaşladığı devirlerde içeride daha fazla iş yapmak mecburiyetindeyiz. Türkiye’nin makine ve teçhizat yatırımlarında son iki yılda üst üste elde edilen yüzde 21 ve yüzde 24’lük inanılmaz artışların yenidenlanması güç fakat ihracat eksenli bir büyüme siyaseti güttüğümüze nazaran, üretim yatırımlarını anti-enflasyonist önlemlere karşın sürdürmenin yollarını da bulmalıyız. Genel imalat sanayii yatırımlarının genelde uzun vadeli yabancı ve hatta dış kaynakla finanse ediliyor olması yatırım iştahını epey çabuk etkileyecektir. Hal bu biçimdeyken kendi paramızı kendi makinelerimize yatırmanın hallerini geliştirmek hayli da güç olmamalıdır.”
“1 Euronun kaç dolar olduğundan fazlaca, kaç TL olduğu önemli”
Dolar ve Euro paritesinin eşitlenmesi hakkında değerlendirmelerde bulunan Karavelioğlu, makinecilerin yüksek yerli katma kıymet oranına vurgu yaparak şunları söylemiş oldu:
“Makina bölümü ihracatının yüzde 70’ini Euro ile, ithalatının yüzde 70’ini ise dolarla yapar. Euro kazanıp dolar harcıyor olmak parite zayıfladıkça şüphesiz aleyhte bir durumdur ve sürmesi halinde bizim üzere bütün kesimlerimizin de dolar bazında koydukları yıllık ihracat amaçlarını revize etmeleri gerekecektir. Türkiye makine ihracatında yerli katma bedel oranı en yüksek ülkelerden biri. OECD bilgilerine göre, yerli katma bedel oranı yüzde 76 ile Almanya ile birebir seviyede. Yani dolardan hayli, TL’ye muhtaçlığımız var. Bu sebeple dalımız için 1 euronun kaç dolar olduğundan hayli, kaç TL olduğu kıymetlidir. Bizim istikrarlı ihracat artışına muhtaçlığımız var ve paritenin neredeyse eşitlendiği ve resesyon korkularının tepe yaptığı bu süreçte, döviz kurlarının TL karşısında doğal düzeylerinde oluşmasının istikrar yaratıcı bir öge olabileceğine inanıyoruz.”
“Uzay teleskobu parasına Uzak Doğu makineleri”
Temel gayesi cari fazla vererek kalıcı istikrarın sağlanması olan yeni iktisat modelini sürdürülebilir kılacak ana ögenin döviz istikrarı olduğunun altını çizen Karavelioğlu, yılın birinci yarısında dış ticaret açığının beklenmedik düzeylere yükseldiğine dikkat çekerek şunları söylemiş oldu:
“Bu açıkta yüksek güç ve emtia meblağlarının tesiri büyük oldu fakat endüstrimizin makine ithalatındaki artışın da olumsuz tesiri var. Son 12 ayda yabancı makinelere ödediğimiz para 35 milyar doları buldu. Türkiye, Uzak Doğu ülkelerinden gelen makinelere, bu yıl her ay 150 milyon dolar daha fazla ödedi. Bu bölgeden makine ithalatı birebir süratte sürerse, Doğu ülkelerine yıl sonunda ödeyeceğimiz meblağ 10 milyar doları aşacak. NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu’nu yapmak için harcadığı parayı, Türkiye her yıl Uzak Doğu makineleri için harcıyor. Döviz istikrarı, sürdürülebilirlik ve ömür uzunluğu maliyetler açısından riskli bulduğumuz bu mevzuda, kamunun, makine kullanıcılarının ve makine imalatçılarımızın ortak bir strateji kurgulamak zorunda olduğuna inanıyoruz.”
Türkiye’nin makine ihracatı yılın yarısında, geçtiğimiz yılın birebir devrine göre yüzde 7,9 artarak 12,5 milyar dolar oldu. Türkiye’nin aylık bazda en çok ihracat yaptığı ülkeler Almanya ve ABD olurken, Haziran ayında üçüncü sırayı alan Rusya’ya yapılan makine ihracatı yüzde 50’den çok artarak 100 milyon doları geçti. Euro bölgesindeki yavaşlamanın makine teçhizat yatırımlarına çabucak hemen beklendiği kadar yansımadığını söz eden Makine İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu, bu bölgedeki işletmelerin pandeminin ve Ukrayna krizinin tesirleriyle daha kırılgan hale gelmeye başladığını belirterek güç temini konusunun ülkeler için ehemmiyetine dikkat çekti:
“Haziran ayında makine ihracatında düşüş yaşadığımız Almanya ve İtalya, beraberinde güç temini ve güvenliği konusunda en çok kahır yaşayan AB ülkeleri. Uzun senelerdan daha sonra aylık bazda birinci defa dış ticaret açığı veren Almanya, Rusya’ya yönelik yaptırımlardan ağır biçimde etkileniyor. Bizde ise tam bilakis Rusya’ya makine ihracatı rekordan rekora koşuyor.”
Doğalgaz akışının sekteye uğraması niçiniyle Alman sanayisinde güç kesintileri gündeme gelebileceğine işaret eden Karavelioğlu şunları söylemiş oldu:
“ABD’nin akabinde AB’nin de sıkılaşma siyasetine geçmesiyle bir arada Batı’daki makine ve teçhizat yatırımları kıymetli ölçüde yavaşlayabilir. Ana pazarlarımızda resesyon ihtimali bizi düşündürüyor. Öbür yandan, üretimin coğrafya değişikliğiyle görülür hale gelip, pandemi sürecindeki kuvvetli ve emniyetli duruşumuzla artan ilginin, sürdürülebilirlik yatırımlarıyla tepe yapacağı istikametindeki umudumuzu hâlâ koruyoruz. İhracat artış süratimiz yüzde 10 üzerinde tutunabilirse, seneyi bu yılki maksadımız olan 27 milyar dolara yakın bir yerde kapatabileceğiz.”
“Makineciler yüksek teknolojili eser kümelerini genişletmeli”
Almanya’nın güçte dışa bağımlığının devam edeceğine yönelik beklentilerin yapısal bir dönüşümü mecbur kıldığını, bu dönüşümün de orta ve küçük işletmelerin hâkim olduğu Alman makine dalında daha fazla ithalat manasına geldiğini belirten Karavelioğlu, “Bu gereksinim, tedarik zincirlerindeki kaymanın da tesiriyle Türkiye’ye sipariş olarak yansıyacaktır. Lakin yeni durumda kritik öge, teknoloji düzeyi daha yüksek makinelerin ihracatı. Batıdaki resesyon korkusu birfazlaca yatırımın askıya alınmasını gündeme getirebilecek olsa dahi, yeşil mutabakat gayeleri doğrultusunda geliştirilen mevzuat kendi rayında ilerliyor. Üretim sınırlarının nitelikli makinelerle revizyonu bir biçimde devam etmek durumunda. Makine ve bilişim dallarımız fazlaca daha yakın çalışmak, işletmelerimiz dijital ve yeşil eser ihracat mal kümelerini daima genişletmek zorunda. Bunun bir öbür manası da bizim de ülkemizde güç verimliliğine ve kaynak çeşitliliğine gereksinimimizin süratle artacak olmasıdır” dedi.
Karavelioğlu enerji dönüşümünün bütün ülkelerde üretim ölçekleri üzerinde önemli bir tehdit ögesi olduğunu, ham ve yardımcı unsur maliyetlerinden başlayarak genel imalat sanayiinin faaliyet yapısını derinden etkileyebileceğini tabir ederek şunları söylemiş oldu:
“Resesyon korkusu arz talep dengesizliği ile oluşan spekülatif ortamı yatıştıran bir tesir ortaya khalbuki da global siyasi belirsizliklerin körüklediği stoklu çalışma mecburiyeti ortadan kalkacak üzere görünmüyor. Üretimi son iki yılda üst üste yüzde 9 ve yüzde 32 artan makine bölümümüz artık fazlaca daha rekabetçi ama fazlaca daha fazla işletme sermayesine gereksinim duyuyor. Büyümüş ölçekleri koruma etmek için dış pazarların yavaşladığı devirlerde içeride daha fazla iş yapmak mecburiyetindeyiz. Türkiye’nin makine ve teçhizat yatırımlarında son iki yılda üst üste elde edilen yüzde 21 ve yüzde 24’lük inanılmaz artışların yenidenlanması güç fakat ihracat eksenli bir büyüme siyaseti güttüğümüze nazaran, üretim yatırımlarını anti-enflasyonist önlemlere karşın sürdürmenin yollarını da bulmalıyız. Genel imalat sanayii yatırımlarının genelde uzun vadeli yabancı ve hatta dış kaynakla finanse ediliyor olması yatırım iştahını epey çabuk etkileyecektir. Hal bu biçimdeyken kendi paramızı kendi makinelerimize yatırmanın hallerini geliştirmek hayli da güç olmamalıdır.”
“1 Euronun kaç dolar olduğundan fazlaca, kaç TL olduğu önemli”
Dolar ve Euro paritesinin eşitlenmesi hakkında değerlendirmelerde bulunan Karavelioğlu, makinecilerin yüksek yerli katma kıymet oranına vurgu yaparak şunları söylemiş oldu:
“Makina bölümü ihracatının yüzde 70’ini Euro ile, ithalatının yüzde 70’ini ise dolarla yapar. Euro kazanıp dolar harcıyor olmak parite zayıfladıkça şüphesiz aleyhte bir durumdur ve sürmesi halinde bizim üzere bütün kesimlerimizin de dolar bazında koydukları yıllık ihracat amaçlarını revize etmeleri gerekecektir. Türkiye makine ihracatında yerli katma bedel oranı en yüksek ülkelerden biri. OECD bilgilerine göre, yerli katma bedel oranı yüzde 76 ile Almanya ile birebir seviyede. Yani dolardan hayli, TL’ye muhtaçlığımız var. Bu sebeple dalımız için 1 euronun kaç dolar olduğundan hayli, kaç TL olduğu kıymetlidir. Bizim istikrarlı ihracat artışına muhtaçlığımız var ve paritenin neredeyse eşitlendiği ve resesyon korkularının tepe yaptığı bu süreçte, döviz kurlarının TL karşısında doğal düzeylerinde oluşmasının istikrar yaratıcı bir öge olabileceğine inanıyoruz.”
“Uzay teleskobu parasına Uzak Doğu makineleri”
Temel gayesi cari fazla vererek kalıcı istikrarın sağlanması olan yeni iktisat modelini sürdürülebilir kılacak ana ögenin döviz istikrarı olduğunun altını çizen Karavelioğlu, yılın birinci yarısında dış ticaret açığının beklenmedik düzeylere yükseldiğine dikkat çekerek şunları söylemiş oldu:
“Bu açıkta yüksek güç ve emtia meblağlarının tesiri büyük oldu fakat endüstrimizin makine ithalatındaki artışın da olumsuz tesiri var. Son 12 ayda yabancı makinelere ödediğimiz para 35 milyar doları buldu. Türkiye, Uzak Doğu ülkelerinden gelen makinelere, bu yıl her ay 150 milyon dolar daha fazla ödedi. Bu bölgeden makine ithalatı birebir süratte sürerse, Doğu ülkelerine yıl sonunda ödeyeceğimiz meblağ 10 milyar doları aşacak. NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu’nu yapmak için harcadığı parayı, Türkiye her yıl Uzak Doğu makineleri için harcıyor. Döviz istikrarı, sürdürülebilirlik ve ömür uzunluğu maliyetler açısından riskli bulduğumuz bu mevzuda, kamunun, makine kullanıcılarının ve makine imalatçılarımızın ortak bir strateji kurgulamak zorunda olduğuna inanıyoruz.”