İtalya’da neofaşist İtalya’nın Kardeşleri Partisi (Fratelli d’Italia) yapılan seçimlerden zaferle çıktı. Beklenildiği üzere Giorgia Meloni’nin liderliğini yaptığı parti üçlü bir koalisyon hükümeti kuracak. Matteo Salvini’nin Lig’i ile Silvio Berlusconi’nin Forza Italia’sı Meloni ile önce anlaşmışlardı.
Küçük bir partiyken
En son 2018’de yapılan genel seçimlerde oyların yalnızca yüzde 4,4’ünü alan küçük bir partinin şimd ülkeyi yönetecek kadar büyümesinin niçinleri üzerinde durmak gerekir. Bundan evvela seçim öncesi bir koalisyon kuramayan merkez ile sol partileri sorumlu natürel. bu biçimde bir koalisyon kurulabilirdi, zira kısmen çoğunlukçu, kısmen de orantılı olan seçim sistemi, seçim öncesi muahedeler yapan partilerin lehinedir her vakit. Lakin Demokratlar, Mario Draghi hükümetinin düşürülmesindeki rolü niçiniyle Beş Yıldız Hareketi ile muahedeyi reddetmişti.
İki küçük partinin oluşturduğu merkezci bir “üçüncü kutup” daha var. Bunlar da Demokratları Yeşil Sol ile flört ettikleri için reddetmişti. Şayet bir koalisyon kurulabilseydi İtalyan parlamentosundaki sandalyelerin üçte ikisinden çoksı kazanılmış olacaktı. İtalya’nın Kardeşleri’nin nasıl iktidara itildiğini nazaranbiliyoruz.
Faşistlerin mirasçısı
Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde “merkez sağ”ın haricinde kabul edilen sağ partilerin iktidara geldiklerine şahit olduk, fakat İtalya’da İtalya’nın Kardeşleri’nin idareye gelişi bir diğer. Zira partinin faşist olduğu bir yakıştırma değil, büsbütün gerçek. Kökleri İkinci Dünya Savaşı’ndan evvelki periyodun neofaşistlerine kadar gidiyor. Partinin üç renkli bir alev olan sembolü faşist Ulusal İttifak ile faşist önder Mussoli’nin arkadaşlarınca kurulan İtalyan Toplumsal Hareketi’nin sembolünün şimdi birebiri.
Tehlike şurada, faşist partinin aldığı oy oranı anayasayı değiştirmeye de, cumhurbaşkanının direkt seçilmesini sağlayacak yasal düzenlemeler yapmaya da yetecek bir oran. Artık koalisyon kurması beklenen partiler bunu daha evvel lisana getirmişti. Meloni yapılacak değişiklikleri “parlamenter demokrasinin yerine halk demokrasisini getirmek” olarak tanımlıyor. Bu eski faşist telaffuzlardan biri.
Şu tahminen sağcı iktidarın kimi planlarına mani olabilir; zira koalisyon hükümeti kurması beklenen partilerin içinde Avrupa’yla entegrasyon, göç, güç krizi, Ukrayna üzere konularda değerli farklılıklar var. Tahminen de kuracakları hükümet sağlam temellere dayalı olmayacak bu niçinle.
Meloni’nin Avrupa Birliği alakaları de biraz problemli olacak üzere görünüyor. AB’ye bağlı olduğunu söylemesine karşın Birlik’te mali düzenlemeler yapılmasından yana olduğu biliniyor Meloni’nin. Koalisyon ortakları olan başka partiler ise AB’ye pek sıcak değiller. Daha az bürokratik bir AB istediklerini lisana getiriyorlardı sık sık.
Olası zorluklar
İtalya’nın Kardeşleri Partisi de aslında kimi zorluklarla karşı karşıya kalacak. Her şeye karşın benimsenmediğini bildiği için Meloni seçilmesi halinde çok olmayacağını söylemek durumunda kalmıştı vakit zaman, öte yandan militanlardan, son derece fanatik bireylerden oluşan parti üyelerini de beğenilen tutmak zorunda. Bu tavırlarında istikrar bulmasını zorlaştıracak bir zorluk.
Rusya faktörü
Meloni liderliğindeki hükümetin Rusya’ya yönelik yaptırımlar ile Ukrayna’nın silahlandırılması konusunda da farklı bir bakışı olacağı muhakkak. Rusya yanlısı üzere görülen tavrı Avrupa cephesini Rusya karşısında zayıflatabilir kaygısını duyanlar var İtalya’da. Bu ortada ABD Ulusal Güvenlik Kurulu bir süre evvel Rusya’nın Moskova’ya dayanak hedefiyle kimi İtalyan partilerine de gizlice fon aktardığı savını ortaya atmıştı. Bu bir daha dillendirilmeye başlandı.
İtalya’nın da pek hayli Avrupa ülkesi üzere Rus gazına muhtaçlığı olduğu bir gerçek. Ayrıyeten IMF’nin Rus gazına ambargo koyması durumunda İtalya’da yüzde 5’in üzerinde bir ekonomik daralma yaşanacağı kestirim ediliyor. Bu oranın Macaristan, Slovakya ile Çekya hariç başka tüm AB ülkelerinden daha yüksek olduğu kaydediliyor. ötürüsıyla Meloni hükümetinde sert bir Rusya aykırılığı görülmeyecek kestirimleri yapılıyor.
Gelişme tatsız fakat şu da var; İtalya’da bu kadar sert değilse de daha evvel de bir sağcı yükseliş olmuştu. Sağ eğilimli Beş Yıldız Hareketi 2018 genel seçimlerinde yüzde 32,7 üzere olağanüstü bir oy oranıyla Salvini’nin Lig’i ile bir hükümet kurmuştu. Lakin hükümet ondan sonrasında evvel bölünmüş bir yıl daha sonra da çökmüştü. Bugün Beş Yıldız artık değersiz bir siyasi güç.
Bu defa farklı, kabul fakat İtalya siyasal sistemini değiştirmek de çok güç.
Umarım yanılmıyorumdur.
Küçük bir partiyken
En son 2018’de yapılan genel seçimlerde oyların yalnızca yüzde 4,4’ünü alan küçük bir partinin şimd ülkeyi yönetecek kadar büyümesinin niçinleri üzerinde durmak gerekir. Bundan evvela seçim öncesi bir koalisyon kuramayan merkez ile sol partileri sorumlu natürel. bu biçimde bir koalisyon kurulabilirdi, zira kısmen çoğunlukçu, kısmen de orantılı olan seçim sistemi, seçim öncesi muahedeler yapan partilerin lehinedir her vakit. Lakin Demokratlar, Mario Draghi hükümetinin düşürülmesindeki rolü niçiniyle Beş Yıldız Hareketi ile muahedeyi reddetmişti.
İki küçük partinin oluşturduğu merkezci bir “üçüncü kutup” daha var. Bunlar da Demokratları Yeşil Sol ile flört ettikleri için reddetmişti. Şayet bir koalisyon kurulabilseydi İtalyan parlamentosundaki sandalyelerin üçte ikisinden çoksı kazanılmış olacaktı. İtalya’nın Kardeşleri’nin nasıl iktidara itildiğini nazaranbiliyoruz.
Faşistlerin mirasçısı
Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde “merkez sağ”ın haricinde kabul edilen sağ partilerin iktidara geldiklerine şahit olduk, fakat İtalya’da İtalya’nın Kardeşleri’nin idareye gelişi bir diğer. Zira partinin faşist olduğu bir yakıştırma değil, büsbütün gerçek. Kökleri İkinci Dünya Savaşı’ndan evvelki periyodun neofaşistlerine kadar gidiyor. Partinin üç renkli bir alev olan sembolü faşist Ulusal İttifak ile faşist önder Mussoli’nin arkadaşlarınca kurulan İtalyan Toplumsal Hareketi’nin sembolünün şimdi birebiri.
Tehlike şurada, faşist partinin aldığı oy oranı anayasayı değiştirmeye de, cumhurbaşkanının direkt seçilmesini sağlayacak yasal düzenlemeler yapmaya da yetecek bir oran. Artık koalisyon kurması beklenen partiler bunu daha evvel lisana getirmişti. Meloni yapılacak değişiklikleri “parlamenter demokrasinin yerine halk demokrasisini getirmek” olarak tanımlıyor. Bu eski faşist telaffuzlardan biri.
Şu tahminen sağcı iktidarın kimi planlarına mani olabilir; zira koalisyon hükümeti kurması beklenen partilerin içinde Avrupa’yla entegrasyon, göç, güç krizi, Ukrayna üzere konularda değerli farklılıklar var. Tahminen de kuracakları hükümet sağlam temellere dayalı olmayacak bu niçinle.
Meloni’nin Avrupa Birliği alakaları de biraz problemli olacak üzere görünüyor. AB’ye bağlı olduğunu söylemesine karşın Birlik’te mali düzenlemeler yapılmasından yana olduğu biliniyor Meloni’nin. Koalisyon ortakları olan başka partiler ise AB’ye pek sıcak değiller. Daha az bürokratik bir AB istediklerini lisana getiriyorlardı sık sık.
Olası zorluklar
İtalya’nın Kardeşleri Partisi de aslında kimi zorluklarla karşı karşıya kalacak. Her şeye karşın benimsenmediğini bildiği için Meloni seçilmesi halinde çok olmayacağını söylemek durumunda kalmıştı vakit zaman, öte yandan militanlardan, son derece fanatik bireylerden oluşan parti üyelerini de beğenilen tutmak zorunda. Bu tavırlarında istikrar bulmasını zorlaştıracak bir zorluk.
Rusya faktörü
Meloni liderliğindeki hükümetin Rusya’ya yönelik yaptırımlar ile Ukrayna’nın silahlandırılması konusunda da farklı bir bakışı olacağı muhakkak. Rusya yanlısı üzere görülen tavrı Avrupa cephesini Rusya karşısında zayıflatabilir kaygısını duyanlar var İtalya’da. Bu ortada ABD Ulusal Güvenlik Kurulu bir süre evvel Rusya’nın Moskova’ya dayanak hedefiyle kimi İtalyan partilerine de gizlice fon aktardığı savını ortaya atmıştı. Bu bir daha dillendirilmeye başlandı.
İtalya’nın da pek hayli Avrupa ülkesi üzere Rus gazına muhtaçlığı olduğu bir gerçek. Ayrıyeten IMF’nin Rus gazına ambargo koyması durumunda İtalya’da yüzde 5’in üzerinde bir ekonomik daralma yaşanacağı kestirim ediliyor. Bu oranın Macaristan, Slovakya ile Çekya hariç başka tüm AB ülkelerinden daha yüksek olduğu kaydediliyor. ötürüsıyla Meloni hükümetinde sert bir Rusya aykırılığı görülmeyecek kestirimleri yapılıyor.
Gelişme tatsız fakat şu da var; İtalya’da bu kadar sert değilse de daha evvel de bir sağcı yükseliş olmuştu. Sağ eğilimli Beş Yıldız Hareketi 2018 genel seçimlerinde yüzde 32,7 üzere olağanüstü bir oy oranıyla Salvini’nin Lig’i ile bir hükümet kurmuştu. Lakin hükümet ondan sonrasında evvel bölünmüş bir yıl daha sonra da çökmüştü. Bugün Beş Yıldız artık değersiz bir siyasi güç.
Bu defa farklı, kabul fakat İtalya siyasal sistemini değiştirmek de çok güç.
Umarım yanılmıyorumdur.