bir müddetdir Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Yunanistan’a yönelik tabirlerinde artan bir sertlik olduğuna şahit oluyoruz. En son, üstelik bir toplu konut açılışında (yani dış siyaset konuşmak için pek de uygun olmayan bir yerde) Yunanistan’a yüklendi. ABD’nin Yunanistan’a yardımda daha da cömert davranmaya başladığı günlerdeyiz malum. Erdoğan komşuya, dolaylı olarak da ABD’ye şu sözlerle yüklendi en son: “Ne o askeri yığınaklar, ne o siyasi ve ekonomik dayanaklar Yunanistan’ı bizim düzeyimize çıkarmaya yetmez. Bu yanlış adımlar Yunanistan’ı her manada batağa sürüklemeye kafi gelir. Sonuç prestiji ile her alanda yakından takip etmeyi sürdürdüğümüz Yunanistan’a karşı gerektiğinde ülkemizin hak ve menfaatlerini elimizdeki tüm imkanları kullanarak savunmaktan geri kalmayız”.
Asıl kriz yerine
Yunanistan ile Türkiye içinde 2020’den bu yana (hatta o yıl sıcak çatışmanın eşiğine gelinmişti) giderek artan bir kriz var. Doğu Akdeniz’deki yetki alanlarının sonlandırılmasıyla ilgili uyuşmazlıklar niçiniyle yaşanıyor bu kriz. Yani Erdoğan’ın, üzerinde konuşması kural olan, Türkiye’nin, haklarını aramak için diplomatik gayret sarfetmesini gerektiren asıl “kriz “ bu.
Ancak niçinse Erdoğan, seçimlere epey az bir vakit da kalmışken Türkiye’nin haklı olduğu Doğu Akdeniz’deki sorun yerine Yunan adalarının askerileştirilmesini gündeme getiriyor. Hem Türk tıpkı vakitte dünya kamuoyu biliyor ki bu askerileştirme senelerdan beri var. (normal olarak memleketler arası hukuka aykırı).
Türkiye geçen yıl Doğu Akdeniz’deki hakları için diplomatik uğraş sarfederken pratikte de denizde sismik araştırmalar yürütüyordu. AB’nin müdahalesi niçiniyle bu faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı. Aslında AB düpedüz tehdit etmişti Türkiye’yi. Anımsayalım; AB Kurulu bir açıklama yaparak Türkiye’ye Doğu Akdeniz’de milletlerarası hukuku ihlal eden “provokasyonlardan”, “tek taraflı eylemlerden” kaçınması davetinde bulunmuş, hem AB’nin birebir vakitte üye devletlerin çıkarlarını savunmak, bölgesel istikrarı korumak için elindeki araçlarla seçenekleri kullanmaya hazır olduğunu belirtmişti.
AB’nin müdahalesine/tehdidine boyun eğip sismik araştırmalardan vazgeçmek lakin bir daha bir AB üyesi ülkeyle, yıllardır var olan ancak hiç gündeme getirmediği bir bahis hakkında telaffuzlarda bulunmak Erdoğan’ın büyük çelişkisi şüphesiz. Yunan adaların, silahlandırılması mevcut mutabakatlara ters kuşkusuz. Buna karşın Erdoğan bunu hiç lisana getirmedi. Sessiz sedasız Yunanistan tarafınca yutulan adacıklar konusunda bir efor göstermediği üzere.
Kontrollü gerginlik
Çünkü Yunanistan’a, AB için de kriz olacak bir hususta yüklenmesi mümkün değil. Doğu Akdeniz’deki hakları için Yunanistan’la kapışmanın epey aktörlü bir kriz doğuracağının farkında. Ancak adaların silahlandırılmasının problem yapılması AB için uzun vadede el atacağı bir “kriz” değil. ötürüsıyla Yunanistan’la “teke tek” kapışacağı “kriz” bu Erdoğan’ın. Ayrıyeten, Yunanistan’a yüklenmek, İran ile Rusya’ya yüklenmekten daha kolay.
Erdoğan asıl çaba vermesi gereken alan yerine öbür bir alanda, bir sefer daha belirtiyorum, daha evvel hiç sıkıntı yapmadığı bir alanda çıkışlar yapıyor Yunanistan’a. Bu ortada “Bir gece apansız gelebiliriz” tipi telaffuzlarla Yunanistan’ın “Türkiye’den atak tehlikesi olduğu için adaları silahlandırdık” öne sürülen nedenine “haklılık” kazandırıyor. Bu telaffuzlar Yunanistan’ın sağcı iktidarına kendini savunma talihi veriyor.
Çokkutuplu bir dünyadayız, malum. Uluslarası aktörlerin birbirleriyle münasebetleri istikrarlı değil. Tuhaf ittifaklar, olmayacak beraberlikler beliriyor. Ancak net olan şu; ABD, Çin ile savaşını daha ileri noktalara götürecek. Bunun için NATO’ya da AB’ye muhtaçlığı var. Stratejik bir ehemmiyeti olan Türkiye’ye de. Erdoğan, “çözemeyeceğimiz hiçbir sorun yok” dediği ABD’nin başı Joe Biden’dan istediği “sıcaklığı” nazaranmiyor bir türlü. Erdoğan’ın Yunanistan’a yönelik sertliğinin, NATO ortasında ABD ile pazarlık emeliyle yapıldığını düşünmek için hayli sebebimiz var. Sonuç alınır mı bilinmez lakin Çin’le “savaşı”nda NATO’ya, her NATO ülkesine muhtaçlığı olan ABD, Türkiye’nin isteklerini dikkate almak zorunda kalabilir.
Erdoğan uzun vadede bunu sağlayacağına inanıyor olabilir lakin kısa vadede niye bunu yaptığını bilmiyoruz.
Seçimler öncesi “dış düşmanla kapışır üzere görünmek normaldir” diyenler de var.
Haklıdırlar tahminen.
Asıl kriz yerine
Yunanistan ile Türkiye içinde 2020’den bu yana (hatta o yıl sıcak çatışmanın eşiğine gelinmişti) giderek artan bir kriz var. Doğu Akdeniz’deki yetki alanlarının sonlandırılmasıyla ilgili uyuşmazlıklar niçiniyle yaşanıyor bu kriz. Yani Erdoğan’ın, üzerinde konuşması kural olan, Türkiye’nin, haklarını aramak için diplomatik gayret sarfetmesini gerektiren asıl “kriz “ bu.
Ancak niçinse Erdoğan, seçimlere epey az bir vakit da kalmışken Türkiye’nin haklı olduğu Doğu Akdeniz’deki sorun yerine Yunan adalarının askerileştirilmesini gündeme getiriyor. Hem Türk tıpkı vakitte dünya kamuoyu biliyor ki bu askerileştirme senelerdan beri var. (normal olarak memleketler arası hukuka aykırı).
Türkiye geçen yıl Doğu Akdeniz’deki hakları için diplomatik uğraş sarfederken pratikte de denizde sismik araştırmalar yürütüyordu. AB’nin müdahalesi niçiniyle bu faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı. Aslında AB düpedüz tehdit etmişti Türkiye’yi. Anımsayalım; AB Kurulu bir açıklama yaparak Türkiye’ye Doğu Akdeniz’de milletlerarası hukuku ihlal eden “provokasyonlardan”, “tek taraflı eylemlerden” kaçınması davetinde bulunmuş, hem AB’nin birebir vakitte üye devletlerin çıkarlarını savunmak, bölgesel istikrarı korumak için elindeki araçlarla seçenekleri kullanmaya hazır olduğunu belirtmişti.
AB’nin müdahalesine/tehdidine boyun eğip sismik araştırmalardan vazgeçmek lakin bir daha bir AB üyesi ülkeyle, yıllardır var olan ancak hiç gündeme getirmediği bir bahis hakkında telaffuzlarda bulunmak Erdoğan’ın büyük çelişkisi şüphesiz. Yunan adaların, silahlandırılması mevcut mutabakatlara ters kuşkusuz. Buna karşın Erdoğan bunu hiç lisana getirmedi. Sessiz sedasız Yunanistan tarafınca yutulan adacıklar konusunda bir efor göstermediği üzere.
Kontrollü gerginlik
Çünkü Yunanistan’a, AB için de kriz olacak bir hususta yüklenmesi mümkün değil. Doğu Akdeniz’deki hakları için Yunanistan’la kapışmanın epey aktörlü bir kriz doğuracağının farkında. Ancak adaların silahlandırılmasının problem yapılması AB için uzun vadede el atacağı bir “kriz” değil. ötürüsıyla Yunanistan’la “teke tek” kapışacağı “kriz” bu Erdoğan’ın. Ayrıyeten, Yunanistan’a yüklenmek, İran ile Rusya’ya yüklenmekten daha kolay.
Erdoğan asıl çaba vermesi gereken alan yerine öbür bir alanda, bir sefer daha belirtiyorum, daha evvel hiç sıkıntı yapmadığı bir alanda çıkışlar yapıyor Yunanistan’a. Bu ortada “Bir gece apansız gelebiliriz” tipi telaffuzlarla Yunanistan’ın “Türkiye’den atak tehlikesi olduğu için adaları silahlandırdık” öne sürülen nedenine “haklılık” kazandırıyor. Bu telaffuzlar Yunanistan’ın sağcı iktidarına kendini savunma talihi veriyor.
Çokkutuplu bir dünyadayız, malum. Uluslarası aktörlerin birbirleriyle münasebetleri istikrarlı değil. Tuhaf ittifaklar, olmayacak beraberlikler beliriyor. Ancak net olan şu; ABD, Çin ile savaşını daha ileri noktalara götürecek. Bunun için NATO’ya da AB’ye muhtaçlığı var. Stratejik bir ehemmiyeti olan Türkiye’ye de. Erdoğan, “çözemeyeceğimiz hiçbir sorun yok” dediği ABD’nin başı Joe Biden’dan istediği “sıcaklığı” nazaranmiyor bir türlü. Erdoğan’ın Yunanistan’a yönelik sertliğinin, NATO ortasında ABD ile pazarlık emeliyle yapıldığını düşünmek için hayli sebebimiz var. Sonuç alınır mı bilinmez lakin Çin’le “savaşı”nda NATO’ya, her NATO ülkesine muhtaçlığı olan ABD, Türkiye’nin isteklerini dikkate almak zorunda kalabilir.
Erdoğan uzun vadede bunu sağlayacağına inanıyor olabilir lakin kısa vadede niye bunu yaptığını bilmiyoruz.
Seçimler öncesi “dış düşmanla kapışır üzere görünmek normaldir” diyenler de var.
Haklıdırlar tahminen.