Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in iki günlük Suudi Arabistan ziyaretinin değeri üzerinde pek durulmadı sanırım. Bilhassa ABD’nin bu geziyi stratejik değil, ticari bir seyahat olarak görmesinin de bunda tesiri olabilir. halbuki çok kıymetli bir gelişmedir bu ziyaret.
Her şeydilk evvel, Şi iki yıldır bir yere gitmeme tavrından vazgeçmiş oldu. İkincisi bu bir Çin devlet liderinin Suudi Arabistan’a yaptığı beşinci ziyaret. Geçtiğimiz günlerde hayatını yitiren eski Devlet Lideri Jiang Zemin periyodunda 1999’da başlayan ikili bağlantıların daha da geliştiğini bu seyahat bir defa daha göstermiş oldu.
Biden’ın uğraşı yetmedi
Şi’nin ziyareti ABD Lideri Joe Biden’ın, İstanbul’da Suudi konsolosluğunda öldürülen Cemal Kaşıkçı cinayetinden daha sonra “parya yapacağım” diyerek tehdit ettiği Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman’la Temmuz ayında Riyad’da sessiz sedasız görüşmesinden, Suudilerin Biden’ı kızdırırcasına petrol üretimini kısma sonucu almasının akabinde geldi. Bu niçinle de son derece dikkate paha. Yani ziyaret petrol üretimi, Ukrayna savaşı, insan hakları ihlalleri niçiniyle Riyad ile Washington içindeki ilgilerin gerildiği bir periyoda denk gelmesi bakımından da değer taşıyor.
Çin petrolünün yaklaşık yüzde 18’ini Suudi Arabistan‘dan alan bir ülke. İki ülke içindeki ticaret 2021’de 80 milyar doların üzerindeydi. Çinli şirketler 2005’ten bu yana Suudi Arabistan’da 36 milyar dolardan fazla iş yaptı. Suudi Arabistan için de Çin, bir numaralı ticaret ortağı, değerli bir teknoloji tedarikçisi, uzun vadeli bir güç müşterisi, nihayet Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nda daimi üyeliği bulunan kapsamlı bir stratejik ortak. Bu niçinle ziyaret iki ülke içindeki ilgilerde bir dönüm noktasını oluşturuyor. Çin-Arap doruğu ile Çin-Körfez İşbirliği Kurulu konferansını da kapsar halde yapılan ziyarette Şi, en az 14 Arap devlet lideriyle görüşme imkanı buldu.
Büyük ticaret ortağı
Çin artık Ortadoğu ülkeleri için değerli bir ticaret ortağı durumunda. Bu ziyaret aslında Şangay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) batıya hakikat genişlemesinde kıymetli bir adım da sayılır. Şi ile Veliaht Prens Salman içindeki toplantıda ticarette ABD doları yerine yuan para ünitesinin kullanılması konusu da gündeme geldi bildirildiğine nazaran. Yuan’da karar kılınırsa bu güç ticaretinde kullanılan ABD dolarına vurulan büyük bir darbe olacak.
Ziyaret aslında Çin için “tam zamanı” denecek bir devirde gerçekleşti. ABD- S. Arabistan ilgileri her zamankinden daha soğuk. Biden’ın özür içerikli ziyareti bile münasebetleri “ısıtamadı”. Zira iki ülke petrol üretimi konusunda önemli bir uyuşmazlık yaşıyor. Bu uyuşmazlık ekim ayında Suudi liderliğindeki petrol karteli Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü‘nün (OPEC)’in meblağları “dengelemek” maksadıyla üretimi günde iki milyon varil azaltmasıyla güzelce derinleşmişti. ABD reaksiyon göstermiş, sonucun ABD’deki enflasyonu körükleyeceğini, Moskova’ya da Ukrayna’daki savaşını sürdürmek için kullanabileceği bir gelir sağlayacağını belirterek Suudi Arabistan’ı suçlamıştı.
Kaybeden ABD
Tayvan konusundaki kışkırtmaları, Çin firmalarına yerli yersiz yaptırımları, Ortadoğu’da Çin’in Jenerasyon – Yol Projesi’ne mahzur çıkarması ABD’ye rastgele bir şey kazandırmadı. Bilakis Ortadoğu’da gitgide büyüyen Çin’in cazibesi bölge ülkelerini Çin’le yakınlaşma noktasına getirdi.
Şi, uygun karşılanacağını bildiği bir geziyi, durumun ABD aleyhine döndüğü bir vakitte yapmakla çok akıllı bir adım attı. Unutmayalım, Çin sıkıntılı alanlara askeri güçle değil, ticaretle gitme akıllığını gösteren bir ülke.
“Bir gece apansızın gelebilirim”den de daha fazlaca tesirli.
Her şeydilk evvel, Şi iki yıldır bir yere gitmeme tavrından vazgeçmiş oldu. İkincisi bu bir Çin devlet liderinin Suudi Arabistan’a yaptığı beşinci ziyaret. Geçtiğimiz günlerde hayatını yitiren eski Devlet Lideri Jiang Zemin periyodunda 1999’da başlayan ikili bağlantıların daha da geliştiğini bu seyahat bir defa daha göstermiş oldu.
Biden’ın uğraşı yetmedi
Şi’nin ziyareti ABD Lideri Joe Biden’ın, İstanbul’da Suudi konsolosluğunda öldürülen Cemal Kaşıkçı cinayetinden daha sonra “parya yapacağım” diyerek tehdit ettiği Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman’la Temmuz ayında Riyad’da sessiz sedasız görüşmesinden, Suudilerin Biden’ı kızdırırcasına petrol üretimini kısma sonucu almasının akabinde geldi. Bu niçinle de son derece dikkate paha. Yani ziyaret petrol üretimi, Ukrayna savaşı, insan hakları ihlalleri niçiniyle Riyad ile Washington içindeki ilgilerin gerildiği bir periyoda denk gelmesi bakımından da değer taşıyor.
Çin petrolünün yaklaşık yüzde 18’ini Suudi Arabistan‘dan alan bir ülke. İki ülke içindeki ticaret 2021’de 80 milyar doların üzerindeydi. Çinli şirketler 2005’ten bu yana Suudi Arabistan’da 36 milyar dolardan fazla iş yaptı. Suudi Arabistan için de Çin, bir numaralı ticaret ortağı, değerli bir teknoloji tedarikçisi, uzun vadeli bir güç müşterisi, nihayet Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nda daimi üyeliği bulunan kapsamlı bir stratejik ortak. Bu niçinle ziyaret iki ülke içindeki ilgilerde bir dönüm noktasını oluşturuyor. Çin-Arap doruğu ile Çin-Körfez İşbirliği Kurulu konferansını da kapsar halde yapılan ziyarette Şi, en az 14 Arap devlet lideriyle görüşme imkanı buldu.
Büyük ticaret ortağı
Çin artık Ortadoğu ülkeleri için değerli bir ticaret ortağı durumunda. Bu ziyaret aslında Şangay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) batıya hakikat genişlemesinde kıymetli bir adım da sayılır. Şi ile Veliaht Prens Salman içindeki toplantıda ticarette ABD doları yerine yuan para ünitesinin kullanılması konusu da gündeme geldi bildirildiğine nazaran. Yuan’da karar kılınırsa bu güç ticaretinde kullanılan ABD dolarına vurulan büyük bir darbe olacak.
Ziyaret aslında Çin için “tam zamanı” denecek bir devirde gerçekleşti. ABD- S. Arabistan ilgileri her zamankinden daha soğuk. Biden’ın özür içerikli ziyareti bile münasebetleri “ısıtamadı”. Zira iki ülke petrol üretimi konusunda önemli bir uyuşmazlık yaşıyor. Bu uyuşmazlık ekim ayında Suudi liderliğindeki petrol karteli Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü‘nün (OPEC)’in meblağları “dengelemek” maksadıyla üretimi günde iki milyon varil azaltmasıyla güzelce derinleşmişti. ABD reaksiyon göstermiş, sonucun ABD’deki enflasyonu körükleyeceğini, Moskova’ya da Ukrayna’daki savaşını sürdürmek için kullanabileceği bir gelir sağlayacağını belirterek Suudi Arabistan’ı suçlamıştı.
Kaybeden ABD
Tayvan konusundaki kışkırtmaları, Çin firmalarına yerli yersiz yaptırımları, Ortadoğu’da Çin’in Jenerasyon – Yol Projesi’ne mahzur çıkarması ABD’ye rastgele bir şey kazandırmadı. Bilakis Ortadoğu’da gitgide büyüyen Çin’in cazibesi bölge ülkelerini Çin’le yakınlaşma noktasına getirdi.
Şi, uygun karşılanacağını bildiği bir geziyi, durumun ABD aleyhine döndüğü bir vakitte yapmakla çok akıllı bir adım attı. Unutmayalım, Çin sıkıntılı alanlara askeri güçle değil, ticaretle gitme akıllığını gösteren bir ülke.
“Bir gece apansızın gelebilirim”den de daha fazlaca tesirli.