Türkiye İktisadının Yapısı | Prof.Dr. Özgür Orhangazi
2020 yılınd Prof.Dr.Özgür Orhangazi tarafınca yazılan ve İmge Kitapevi tarafınca yayımlanan “Türkiye İktisadının Yapısı” kitabı hakkında kısa bir yazı…
Kitapta yer alan çalışmaların bir kısmı hocanın daha evvel yazdığı makalelere dayanmaktadır. Bu makalelere ulaşmak için hocanın web sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Özgür hoca birinci kısımda; büyük buhrandan bugüne kadar dünya iktisadının geçirdiği evrimi özetlemek gerekirse özetliyor ve bu evrimin içerisinde Türkiye İktisadının yerini gösteriyor.
Bilhassa Cumhuriyetin birinci periyoduna ait yazılanları fazlaca değerli görüyorum. Bunlardan kimileri:
Sayfa 62:
Cumhuriyet’in iktisat siyasetlerinin ana ögesi : belli alanlarda imtiyazlar tanınarak ” yerli ve milli” sermayedarların yetiştirilmesi, güçlendirilmesi ve önlerinin açılması iken özel sermayenin gücünün yetmediği alanlarda devletin direkt yatırım yapmasıydı.
Varsayım edeceğiniz üzerine ” yerli ve ulusal” sermayenin amacı endüstrileşme değil karlılıktı.Gülten Kazgan hocanın yapıtından bir alıntı alınarak bu durum taçlandırılıyor.
Sayfa 63:
Kambiyo spekülasyonu (özellikle Ankara’nın kuruluşuyla irtibatlı olarak) arazi spekülasyonu, hür gümrüksüz ithalat ‘aday’ları zenginleştirdi, lakin üretimi artırmaya yönelik yatırımlar yapan işadamı ekibi orataya çıkarmadı….
Sonuç olarak bu devir; devletin yükünün hissedilse de özel bölüme odaklanılan ve özgür ticaretin ana öge olduğu bir periyottu.
Üçüncü kısımda 89 yılından başlayarak Türkiye iktisadının yaşadığı krizler hocanın gözünden anlatılıyor. Bu manada ana akımın 1990 senelerda yaşanan krizlerin esas sorumlusu olarak direkt kamu bölümü açıklarını görmesini direkt eleştiriyor. Bu yaklaşım tahlil yolu olarakta, kamu harcamalarının kısılmasını, KİT lerin satılmasını ve devletin piyasadan çekilmesini siyaset tahlili olarak ortaya koyuyor. Geldiğimiz noktada başarılı olduklarını da görüyoruz.
Sayfa 93
Kamu açıkları zaten veyahut salt kamunun beceriksizliğinden ortaya çıkan açıklar değildir. Bunlar, toplumdaki bölüşüm ilgilerini ve sınıfsal çatışmaları da yansıtır.
Dördüncü kısımda dış sermaye girişlerine bağımlı borç iktisadının özellikleri anlatılmaya başlanıyor. Bu kısmın tüm iktisat öğrencilerinin okuması gerekiyor.
Ülkemize gelen dış sermaye girişlerinin direkt yatırımlardan çok sıcak para olduğu, direkt yatırımların yeni bir yatırım yapmaktan çok var olan şirketlerin ucuza alınmasına yönelik olduğu grafiklerle desteklenerek anlatılıyor.
Dış sermaye girişlerinin tesirleri 3 lü sistem içersinde aşağıdaki üzere anlatılıyor:
1- Finansal varlık ve gayrimenkul meblağlarının artması
2-Faizlerin düşmesi
3-Dış borçlanmanın artması
dav
Dış sermaye girişlerinin cari açık üstündeki tesirleri 2 li düzenek içersinde aşağıdaki üzere anlatılıyor:
1-TL’nin kıymetlenmesi ötürüsıyla ithalatın artması
2-Yurt içi faizlerin düşmesi niçiniyle artan yatırım ve tüketimin bir kısmı da ithalata gidiyor.
Bu kısımda ana akımın , cari açığın niçininin düşük tasarruflar olduğu tezi eleştiriliyor.
Sayfa 113:
Evvel Türkiye iktisadı tasarruf açığı veriyor ve peşinden dış sermaye girişleri yaşanıyor olmayıp artan dış sermaye girişleri kararında yaşanan talep ve kredi genişlemesi kararında tasarruf açığı artmakta ve artan üretim ve tüketimin ithalata bağlı olması dış ticaret açıklarına niye olmaktadır.
Tüm bu düzenekler değerlendirildiğinde Türkiye iktisadının kısa periyotlu büyüme sürecinin algoritması aşağıdaki üzere değişmektedir.
dav
Hocanın Türkiye iktisadına dair anlattığı tüm sistemlerin sıradanleştirilmiş şemasını aşağıda nazaranbilirsiniz.
dav
Beşinci kısımda inşaat odaklı büyümenin niçinleri ve sonuçları üzerinde duruluyor.
Hocamız burada 4 temel niye sıralıyor; Kentli nüfusun artması,ipotekli kredilerin yaygınlaşması, artan emlak meblağları ve en değerlisi hükümetin inşaatı merkeze alan siyasetleri..
Sayfa 147’deki notları kıymetli görüyorum.
Altıncı kısımda sanayi ve tarımdaki durum anlatılıyor. Sanayi için erken sanayisizleşme ve tarım için bu kesimde daima dış ticaret açığı verilen bir yapıya gelindiği gösteriliyor.
Burada bitiriyorum. Daha fazlasını merak ediyorsanız.
09.04.2022 saat 21:00 paraanaliz youtube kanalına bekleriz.
2020 yılınd Prof.Dr.Özgür Orhangazi tarafınca yazılan ve İmge Kitapevi tarafınca yayımlanan “Türkiye İktisadının Yapısı” kitabı hakkında kısa bir yazı…
Kitapta yer alan çalışmaların bir kısmı hocanın daha evvel yazdığı makalelere dayanmaktadır. Bu makalelere ulaşmak için hocanın web sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Özgür hoca birinci kısımda; büyük buhrandan bugüne kadar dünya iktisadının geçirdiği evrimi özetlemek gerekirse özetliyor ve bu evrimin içerisinde Türkiye İktisadının yerini gösteriyor.
Bilhassa Cumhuriyetin birinci periyoduna ait yazılanları fazlaca değerli görüyorum. Bunlardan kimileri:
Sayfa 62:
Cumhuriyet’in iktisat siyasetlerinin ana ögesi : belli alanlarda imtiyazlar tanınarak ” yerli ve milli” sermayedarların yetiştirilmesi, güçlendirilmesi ve önlerinin açılması iken özel sermayenin gücünün yetmediği alanlarda devletin direkt yatırım yapmasıydı.
Varsayım edeceğiniz üzerine ” yerli ve ulusal” sermayenin amacı endüstrileşme değil karlılıktı.Gülten Kazgan hocanın yapıtından bir alıntı alınarak bu durum taçlandırılıyor.
Sayfa 63:
Kambiyo spekülasyonu (özellikle Ankara’nın kuruluşuyla irtibatlı olarak) arazi spekülasyonu, hür gümrüksüz ithalat ‘aday’ları zenginleştirdi, lakin üretimi artırmaya yönelik yatırımlar yapan işadamı ekibi orataya çıkarmadı….
Sonuç olarak bu devir; devletin yükünün hissedilse de özel bölüme odaklanılan ve özgür ticaretin ana öge olduğu bir periyottu.
Üçüncü kısımda 89 yılından başlayarak Türkiye iktisadının yaşadığı krizler hocanın gözünden anlatılıyor. Bu manada ana akımın 1990 senelerda yaşanan krizlerin esas sorumlusu olarak direkt kamu bölümü açıklarını görmesini direkt eleştiriyor. Bu yaklaşım tahlil yolu olarakta, kamu harcamalarının kısılmasını, KİT lerin satılmasını ve devletin piyasadan çekilmesini siyaset tahlili olarak ortaya koyuyor. Geldiğimiz noktada başarılı olduklarını da görüyoruz.
Sayfa 93
Kamu açıkları zaten veyahut salt kamunun beceriksizliğinden ortaya çıkan açıklar değildir. Bunlar, toplumdaki bölüşüm ilgilerini ve sınıfsal çatışmaları da yansıtır.
Dördüncü kısımda dış sermaye girişlerine bağımlı borç iktisadının özellikleri anlatılmaya başlanıyor. Bu kısmın tüm iktisat öğrencilerinin okuması gerekiyor.
Ülkemize gelen dış sermaye girişlerinin direkt yatırımlardan çok sıcak para olduğu, direkt yatırımların yeni bir yatırım yapmaktan çok var olan şirketlerin ucuza alınmasına yönelik olduğu grafiklerle desteklenerek anlatılıyor.
Dış sermaye girişlerinin tesirleri 3 lü sistem içersinde aşağıdaki üzere anlatılıyor:
1- Finansal varlık ve gayrimenkul meblağlarının artması
2-Faizlerin düşmesi
3-Dış borçlanmanın artması
dav
Dış sermaye girişlerinin cari açık üstündeki tesirleri 2 li düzenek içersinde aşağıdaki üzere anlatılıyor:
1-TL’nin kıymetlenmesi ötürüsıyla ithalatın artması
2-Yurt içi faizlerin düşmesi niçiniyle artan yatırım ve tüketimin bir kısmı da ithalata gidiyor.
Bu kısımda ana akımın , cari açığın niçininin düşük tasarruflar olduğu tezi eleştiriliyor.
Sayfa 113:
Evvel Türkiye iktisadı tasarruf açığı veriyor ve peşinden dış sermaye girişleri yaşanıyor olmayıp artan dış sermaye girişleri kararında yaşanan talep ve kredi genişlemesi kararında tasarruf açığı artmakta ve artan üretim ve tüketimin ithalata bağlı olması dış ticaret açıklarına niye olmaktadır.
Tüm bu düzenekler değerlendirildiğinde Türkiye iktisadının kısa periyotlu büyüme sürecinin algoritması aşağıdaki üzere değişmektedir.
dav
Hocanın Türkiye iktisadına dair anlattığı tüm sistemlerin sıradanleştirilmiş şemasını aşağıda nazaranbilirsiniz.
dav
Beşinci kısımda inşaat odaklı büyümenin niçinleri ve sonuçları üzerinde duruluyor.
Hocamız burada 4 temel niye sıralıyor; Kentli nüfusun artması,ipotekli kredilerin yaygınlaşması, artan emlak meblağları ve en değerlisi hükümetin inşaatı merkeze alan siyasetleri..
Sayfa 147’deki notları kıymetli görüyorum.
Altıncı kısımda sanayi ve tarımdaki durum anlatılıyor. Sanayi için erken sanayisizleşme ve tarım için bu kesimde daima dış ticaret açığı verilen bir yapıya gelindiği gösteriliyor.
Burada bitiriyorum. Daha fazlasını merak ediyorsanız.
09.04.2022 saat 21:00 paraanaliz youtube kanalına bekleriz.